تونل زنی
تونلزنی
اکثر شبکههای ویپیان بمنظورایجاد یک شبکه اختصاصی با قابلیت دستیابی از طریق اینترنت ازامکان تونلزنی (به انگلیسی: Tunneling) استفاده مینمایند. در روش فوق تمام بسته اطلاعاتی در یک بسته دیگر قرار گرفته واز طریق شبکه ارسال خواهد شد. پروتکل مربوط به بسته اطلاعاتی خارجی (پوسته) توسط شبکه و دو نفطه(ورود و خروج بسته اطلاعاتی) قابل فهم میباشد. دو نقظه فوق را اینترفیسهای تونل میگویند. تونلزنی مستلزم استفاده از سه پروتکل است:

پروتکل حمل کننده: پروتکلی است که شبکهٔ حامل اطلاعات استفاده مینماید.
پروتکل کپسولهسازی: از پروتکلهائی نظیر IPSec،L2F،PPTP،L2TP یا GRE استفاده میگردد.
پروتکل مسافر:از پروتکلهائی نظیر IPX،IP یا NetBeui بمنظورانتقال دادههای اولیه استفاده میشود.
با استفاده از روش تونلزنی میتوان عملیات جالبی را انجام داد. مثلاً میتوان از بستهای اطلاعاتی که پروتکل اینترنت را حمایت نمیکند (نظیر NetBeui) درون یک بسته اطلاعاتی آیپی استفاده و آن را از طریق اینترنت ارسال نمود و یا میتوان یک بسته اطلاعاتی را که از یک آدرس آیپی غیر قابل روت (اختصاصی)استفاده مینماید، درون یک بسته اطلاعاتی که از آدرسهای معتبر آیپی استفاده میکند، مستقر و از طریق اینترنت ارسال نمود.
در شبکههای ویپیان نوع سایت به سایت، از پروتکل جیآرای (به انگلیسی: GRE یا generic routing encapsulation) بعنوان پروتکل کپسولهسازی استفاده میگردد. فرایند فوق نحوه استقرار و بستهبندی پروتکل مسافر از طریق پروتکل حمل کننده برای انتقال را تبین مینماید. پروتکل حمل کننده، عموماً آیپی است. این فرایند شامل اطلاعاتی در رابطه با نوع بستههای اطلاعاتی برای کپسوله نمودن و اطلاعاتی در رابطه با ارتباط بین سرویس گیرنده و سرویس دهندهاست. در برخی موارد از پروتکل آیپیسک (در حالت تونل) برای کپسولهسازی استفاده میگردد. پروتکل آیپیسک، قابل استفاده در دو نوع شبکه ویپیان (سایت به سایت و دستیابی از راه دور) است. اینترفیسهای تونل میبایست دارای امکانات حمایتی از آیپیسک باشند.
در شبکههای ویپیان نوع دستیابی از راه دور، تونلزنی با استفاده از PPP انجام میگیرد. پروتکل نقطه به نقطه به عنوان حمل کننده سایر پروتکلهای آیپی در زمان برقراری ارتباط بین یک سیستم میزبان و یک سیستم ازه دور، مورد استفاده قرار خواهد گرفت. هر یک از پروتکلهای زیر با استفاده از ساختار اولیه PPP ایجاد و توسط شبکههای ویپیان دستیابی از راه دور استفاده میگردند:
پروتکلهای درون تونل
تونلزنی را میتوان روی دو لایه از لایههای OSI پیاده کرد. PPTP و L2TP از لایه ۲ یعنی پیوند داده استفاده کرده و دادهها را در قالب Frameهای پروتکل نقطه به نقطه (PPP) بسته بندی میکنند. دراین حالت میتوان از ویژگیهای PPP همچون تعیین اعتبار کاربر، تخصیص آدرس پویا (مانند DHCP)، فشرده سازی دادهها یا رمز گذاری دادهها بهره برد.
با توجه به اهمیت ایمنی انتقال دادهها در ویپیان، دراین میان تعیین اعتبار کاربر نقش بسیار مهمی دارد. برای این کار معمولاً از CHAP استفاده میشود که مشخصات کاربر را در این حالت رمز گذاری شده جابه جا میکند. Call back هم دسترسی به سطح بعدی ایمنی را ممکن میسازد. در این روش پس از تعیین اعتبار موفقیت آمیز، ارتباط قطع میشود. سپس سرویس دهنده برای برقرار کردن ارتباط جهت انتقال دادهها شمارهگیری میکند. هنگام انتقال دادهها، Packetهای IP، IP X یا NetBEUI در قالب Frameهای PPP بستهبندی شده و فرستاده میشوند. PPTP هم Frameهای PPP را پیش از ارسال روی شبکه بر پایه IP به سوی کامپیوتر مقصد، در قالب Packetهای IP بسته بندی میکند. این پروتکل در سال ۱۹۹۶ از سوی شرکتهایی چون مایکروسافت، Ascend، 3 com و Robotics US پایه گذاری شد. محدودیت PPTP در کار تنها روی شبکههای IP باعث ظهور ایدهای در سال ۱۹۹۸ شد. L2TP روی X.۲۵،Frame Relay یا ATM هم کار میکند. برتری L2TP در برابر PPTP این است که به طور مستقیم روی رسانههای گوناگون WAN قابل انتقال است.
Layer 2 Forwarding
پروتکل L2F توسط سیسکو ایجاد شدهاست. در این پروتکل از مدلهای تعیین اعتبار کاربر که توسط PPP حمایت شدهاند استفاده شدهاست.
پروتکل تونلزنی نقطه به نقطه
پروتکل PPTP توسط کنسرسیومی متشکل از شرکتهای متفاوت ایجاد شدهاست. این پروتکل امکان رمزنگاری ۴۰ بیتی و ۱۲۸ بیتی را دارا بوده و از مدلهای تعیین اعتبار کاربر که توسط PPP حمایت شدهاند، استفاده مینماید.
پروتکل تونلزنی لایه دوم
پروتکل L2TP با همکاری چندین شرکت ایجاد شدهاست. این پروتکل از ویژگیهای PPTP و L2F استفاده کردهاست. پروتکل L2TP بصورت کامل آیپیسک را حمایت میکند. از پروتکل فوق بمنظور ایجاد تونل بین موارد زیر استفاده میگردد:
سرویس گیرنده و روتر
NAS و روتر
روتر و روتر
عملکرد تونلزنی مشابه حمل یک کامپیوتر توسط یک کامیون است. فروشنده، پس از بسته بندی کامپیوتر (پروتکل مسافر) درون یک جعبه (پروتکل کپسولهسازی) آن را توسط یک کامیون (پروتکل حمل کننده) از انبار خود (ایترفیس ورودی تونل) برای متقاضی ارسال میدارد. کامیون (پروتکل حمل کننده)از طریق بزرگراه (اینترنت) مسیر خودرا طی، تا به منزل شما (اینترفیش خروجی تونل) برسد. شما در منزل جعبه (پروتکل کپسول سازی) را باز و کامیون (پروتکل مسافر)راازآن خارج مینمائید.
شبکه ذخیرهسازی
شبکه ذخیره سازی(SAN)
در سیستمهای کامپیوتری، برای اتصال دستگاههای ذخیره سازی به سرورها، به صورت از راه دور (Remote)، از مفهومی با نام شبکه ذخیره سازی(SAN) استفاده میشود.(مانند آریه دیسکها(Disk Array)) و به صورت محلی برای سیستمعامل سرور مربوطه نمایش داده میشود.
شبکه ذخیره سازی(SAN)در تعریف کلی
شبکه ذخیره شازی اطلاعات (SAN) که مخفف کلمه ی (Storage Area Network): این نوع شبکه بیشتر برای ساخت یک بستر مناسب برای انتقال داده ها و اطلاعات حجیم بین سرویس دهنده ها و سرویس گیرنده ها بر پا می گردد.(برگرفته از منبع)
مشخصات و توضیحات تکمیلی شبکه ذخیره سازی(SAN)
سرویس دهنده ذخیره سازی یا (storage – server) دارای حجم زیادی از اطلاعات می باشند که برای انتقال داده ها و ارائه خدمات مناسب نیاز به پهنای باند بالا می باشد. از مشخصات این نوع شبکه می توان داشتن بازده بالا برای انتقال حجم زیادی از داده ها ، در دسترس بوده همیشگی سرویس دهنده ها حتی در فاصله های دور و طولانی و گستردگی زیاد در ابعاد شبکه های محلی یا شبکه های شهری یا جهانی می باشد.(برگرفته از منبع)
SANچیست؟
انباره (Storage) ذخیره سازی متصل به شبکه (Nas) دستگاهی است که به صورت اشتراکی در شبکه مورد استفاده قرار میگیرد. این دستگاه، با استفاده از NFS (سیستم فایلی شبکهای مختص یونیکسی)، CIFS (سیستم فایلی شبکهای مختص محیطهای ویندوزی)، FTP، HTTP و سایر پروتکلها با اجزای شبکه ارتباط برقرار میکند. وجود NAS در یک شبکه برای کاربران آن شبکه افزایش کارایی و استقلال از سکو را به ارمغان میآورد، گویی که این انباره مستقیماً به کامپیوتر خودشان متصل است.
خود دستگاه NAS یک وسیله پر سرعت، کارآمد، تک منظوره و اختصاصی است که در قالب یک ماشین یا جعبه عرضه میشود. این دستگاه طوری طراحی شده که به تنهایی کار کند و نیازهای خاص ذخیره سازی سازمان را با استفاده از سیستمعامل و سختافزار و نرمافزار خود در بهترین حالت برآورده سازد. NAS را میتوان مثل یک دستگاه Plug-and-play در نظر گرفت که وظیفه آن تامین نیازمندیهای ذخیره سازی است. این سیستمها با هدف پاسخگویی به نیازهای خاص در کوتاهترین زمان ممکن (به صورت بلا درنگ) طراحی شدهاند. ماشین NAS برای به کار گیری در شبکههایی مناسب تر است که انواع مختلف سرور و کلاینت در آنها وجود دارند و وظایفی چون پراکسی، فایروال، رسانه جریانی و از این قبیل را انجام میدهند.
دستهای از دستگاههای NAS به نام "فایلر" امکان به اشتراک گذاشتن فایلها و دادهها را میان انواع متفاوت کلاینتها فراهم میسازند.
شبکه شبکهها
شبکه بهمپیوسته یا شبکه تقابلی که برگردانی برای واژهٔ «internet» (به معنای عام و با i کوچک) است، شبکهای است که از ارتباط دو یا چند شبکه رایانهای تشکیل میشود.
شبکههای بهمپیوسته و شبکهٔ جهانی
شبکهٔ جهانی اینترنت بهترین مثالی است که میتوان از یک شبکهٔ بهمپیوستهٔ گسترده در سطح جهانی نام برد. بسیاری از استانداردها و قراردادهایی که امروزه در پیادهسازی شبکههای بهمپیوسته بکار برده میشوند از تلاشهای ابتدایی تعدادی از دانشمندان برای قانونمند کردن «شبکهٔ جهانی اینترنت» و همسازننمودن شیوههای ارتباط در آن حاصل شدهاست.
شبکه محلی مجازی
شبکه محلی مجازی یک دامنه پخش مجزا در سوئیچ است.
تفکیک دامنه پخش
هر سوئیچ به صورت پیشفرض یک دامنه پخش است اما برای جلوگیری از توفان پخش بسته های اطلاعاتی و یا کاهش پخش بسته های اطلاعاتی در لایه 2، می توان با ایجاد شبکه های محلی مجازی، یک سوئیچ را به دو یا چند دامنه پخش مجزا تفکیک نمود.
دو رایانه ای که به یک سوئیچ متصل هستند چنانچه هر یک در یک شبکه محلی مجازی متفاوت باشند قادر به برقراری ارتباط در لایه 2 نخواهد بود.
شبکه شخصی
شبکه شخصی، یک شبکه رایانهای است که برای ارتباطات میان وسایل رایانهای که اطراف یک فرد میباشند (مانند تلفنها و رایانههای جیبی (PDA) که به آن دستیار دیجیتالی شخصی نیز میگویند) بکار میرود. این که این وسایل ممکن است متعلق به آن فرد باشند یا خیر جای بحث خود را دارد. برد یک شبکه شخصی عموماً چند متر بیشتر نیست. موارد مصرف شبکههای خصوصی میتواند جهت ارتباطات وسایل شخصی چند نفر به یکدیگر و یا برقراری اتصال این وسایل به شبکهای در سطح بالاتر و شبکه اینترنت باشد.
ارتباطات شبکههای شخصی ممکن است به صورت سیمی به گذرگاههای رایانه مانند USB و فایروایر برقرار شود. همچنین با بهرهگیری از فناوریهایی مانند IrDA، بلوتوث و UWB میتوان شبکههای شخصی را به صورت بیسیم ساخت.
بلوتوث (Bluetooth)
شبکه خصوصی مبتنی بر فناوری «بلوتوث» که همچنین «پیکونت» (Piconet) نیز نامیده میشود از ۸ وسیله فعال تشکیل میشود که بین آنها رابطه کارخواه-کارساز (Client-Server) برقرار است (تا ۲۵۵ وسیله میتوانند در حالت پارک شده در این شبکه شرکت داشته باشند). اولین وسیله «بلوتوث» در شبکه پیکونت نقش کارساز را بر عهده میگیرد و دیگر وسایل همه کارخواههایی هستند که با خدمتگذار ارتباط برقرار میکنند. برد یک شبکه پیکونت عموماً حدود چند ده متر است، اگرچه با استفاده ازتقویت کنندههای مخصوص به حدود ۱۰۰ متر نیز میرسد.
نوآوریهای اخیر در «آنتن»های «بلوتوث» به این وسایل اجازه داده است تا از بردی که در ابتدا برای آن طراحی شده است بسیار فراتر قدم بگذارند. در همایش دوازدهم DEF CON (همایش سالانه «هکر»ها که در «لاسوگاس» برگزار میشود)، گروهی از هکرها که با عنوان Flexilis شناخته میشوند، توانستند دو وسیله «بلوتوث» را که حدود نیم مایل (۸۰۰ متر) از یکدیگر دور بودند با موفقیت به هم متصل کنند. آنها از آنتنی مجهز به یک «نوساننما» (Scope) و یک «آنتن یاگی» (Yagi) استفاده کردند که همه آنها به قنداق یک تفنگ متصل شده بود. کابلی آنتن را به کارت «بلوتوث» در رایانه متصل میکرد. بعدها آنتن را «تیرانداز آبی» نامیدند.
دیگر فناوریها
یک فناوری دیگر شبکههای شخصی با عنوان Skinplex اطلاعات را با استفاده از ناحیه خازنی اطراف پوست انسان منتقل میکند. وسایلی که از این فناوری استفاده میکنند در فاصله ۱ متری اطراف بدن انسان میتواند شناسایی شوند و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این فناوری قبلا برای کنترل دسترسی به قفل درها و برای جلوگیری از متراکم شدن سقف ماشینهای سقف تاشو استفاده شده است.
شبکه کلانشهری
شبکه کلانشهری (به انگلیسی: Metropolitan Area Network) یک «شبکه رایانهای» بزرگ است که معمولاً در سطح یک شهر گسترده میشود. در این شبکهها معمولاً از «زیرساخت بیسیم» و یا اتصالات «فیبر نوری» جهت ارتباط محلهای مختلف استفاده میشود.
تعریف
استاندارد IEEE 802-2001 شبکه کلانشهری را به صورت زیر تعریف میکند:
«یک شبکه کلانشهری برای ناحیه جغرافیایی بزرگتری از یک شبکه محلی بهینه شده است، و از حد چندید بلوک ساختمانی تا گستره یک شهر را میتواند شامل شود. سرعت شبکههای کلانشهری نیز مانند شبکههای محلی میتواند بسته به کانالهای ارتباطی از حدود متوسط تا سرعتهای بالا تغییر کند. مالکیت و اداره یک شبکه شهری میتواند در اختیار یک سازمان باشد، ولی معمولاً سازمانها و افراد بسیاری در این امر نقش ایفا میکنند. همچنین ممکن است که شبکههای شهری به عنوان خدمات عمومی در اختیار و اداره دولت باشد. این شبکهها اغلب برای اتصال شبکههای محلی مختلف به یکدیگر بستر مناسب را ارائه میدهند.»
جنبههای فنی
بعضی فناوریها که به این هدف بکار میروند عبارتاند از «حالت انتقال ناهمگام» (ATM)، فناوری FDDI و SMDS. این فناوریهای قدیمیتر در حال جایگزین شدن با شبکههای کلانشهری هستند که بر اساس «اترنت» (Ethernet) کار میکنند (به عنوان نمونه «مترواترنت» (Metro Ethernet) که در بسیاری از مناطق پیادهشده است). شبکه کلانشهری که ارتباطات بین «شبکههای محلی» را بدون نیاز به کابلکشی فراهم کنند نیز ساخته شدهاند و از ارتباطات «میکروویو» (Microwave)، «رادیویی» (Radio) و یا «لیزر مادون قرمز» (Infra-red Laser) استفاده میکند. استاندارد DQDB یک استاندارد شبکه کلانشهری برای ارتباطات دیتا است. این استاندارد در استاندارد IEEE 802.6 تعریف شده است. با استفاده از استاندارد DQDB شبکهها میتوانند تا ۳۰ مایل گسترده شوند و در سرعتهای بین 34 تا 155Mbit/s عمل کنند.
خصوصیات
1-اجازه دسترسی های زیاد و پهنای باند بالا-2- یک ارتباط دائمی برای سرویس های محلی موجود در شبکه فراهم می کند-3- در یک ناحیه ی جغرافیایی خاص عمل می کند-4- تجهیزات نشان داده شده را به راحتی در محیط فیزیکی به یکدیگر متصل می کند-4- کنترل شبکه را نحن یک مدیریت محلی امکان پذیر می کند.
پروتکل های موجود دراین شبکه
واز پروتکل های موجود در شبکه های محلی می توان (FDDI)، توکن رینگ و اترنت را نام برد.
بیت بر ثانیه
نرخ بیت، سرعت بیت (به انگلیسی: Bitrate/Bit rate) یا بیت بر ثانیه به معنای سرعت انتقال بیت از محلی به محل دیگر است. به بیان دیگر نرخ بیت نشان میدهد که در مدت زمانی معینی چه مقدار اطلاعات از جایی به جای دیگر ارسال میشود. معمولاً نرخ بیت را با بیت بر ثانیه (bps)، کیلوبیت بر ثانیه (kbps) یا مگابیت بر ثانیه (Mbps) اندازه میگیرند.
نرخ بیت همچنین میتواند کیفیت یک فایل صوتی یا ویدئویی را نشان دهد. برای مثال یک فایل MP3 که با نرخ بیت ۱۹۲ کیلوبیت بر ثانیه فشرده شده باشد نسبت به فایلی که با نرخ بیت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه فشرده شده باشد دارای کیفیت بهتری است. در واقع هر چه نرخ بیت بالاتر باشد بیتهای بیشتری برای ارائه اطلاعات در هر ثانیه به کار میروند. به همین نحو یک فایل ویدئویی با نرخ بیت ۳۰۰۰ کیلوبیت بر ثانیه دارای کیفیت بیشتری نسبت به یک فایل ویدئویی با نرخ بیت ۱۰۰۰ کیلو بیت بر ثانیه است.
تبادل الکترونیکی داده
تبادل دادههای تجاری تحت استانداردی خاص که مورد توافق طرفین باشد از یک رایانه به رایانه دیگر بدون دخالت متصدی را تبادل الکترونیکی داده گویند. معتبرترین شیوه تبادل الکترونیکی داده یی دی آی (EDI) نام دارد که اولین بار در سال ۱۹۷۰ میلادی (برابر با ۱۳۴۹ شمسی) توسط شبکههای افزاینده ارزش موسوم به VAN برای جایگزینی انتقال داده بهوسیله مودم و یا سیستمهای متداول کاغذی ارائه شد. خدمت ارائه شده از استاندارد X۱۲ تعریف شده توسط موسسه ملی استاندارد آمریکا موسوم به ANSI برای تعریف دادهها استفاده میکرد که هنوز مورد استفاده در آمریکای شمالی و سایر نقاط دنیا میباشد. بعدها سازمان ملل استاندارد دیگری را به نام EDIFACT معرفی و به اعضا پیشنهاد کرد که بیشتر در اروپا متداول میباشد.
لازم به تذکر است که تبادل الکترونیکی داده مستقل از استاندرد تعریف داده و یا پروتکل انتقال داده میباشد ولی برخی به غلط آن را فقط مختص استانداردهای X۱۲ و EDIFACT میداند در حالی که با پیدایش اینترنت و XML فصل نوینی در تبادل الکترونیکی داده گشوده شدهاست.
مزایا
تسریع در انجام امور تجاری
کاهش هزینه
افزایش درآمد
کاهش خطا
معایب
هزینه اولیه پیاده سازی
نیاز به نیروی انسانی ماهر
استانداردهای تعریف دادههای تجاری
اگر چه دو استاندارد ASC X۱۲ و UN EDIFACT از متداولترین استانداردهای داده میباشند که به طور گسترده در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفتهاند ولی با پیدایش XML استانداردهای دیگری که خاص مجموعه کاری مشخصی هستند طراحی و عرضه شدند.
EDI
ASC X۱۲ - اولین استاندارد داده الکترونیکی که توسط سازمان استاندارد ملی آمریکا ارائه شد. این استاندارد بطور عمده در آمریکا شمالی مورد استفاده قرار میگرد.
UN EDIFACT - استاندارد عرضه شده توسط سازمان ملل که بطور عمده در اروپا مورد استفاده قرار میگرد.
HIPAA
XML
ebXML
RosettaNet
cXML
پروتکلهای انتقال دادههای تجاری
پروتکلهای ارتباطی متنوعی در دسترس میباشند که بسته به نوع ارتباط کاری بین دو مجموعه مورد استفاده قرار میگیرند. پروتکلها بر اساس بستر پیاده سازی آنها که میتواند شبکههای افزاینده ارزش و یا اینترنت باشد گروه بندی میشوند.
پروتکلهای بر مبنا شبکههای افزایش ارزش
BISYNC
پروتکلهای بر مبنا اینترنت
AS۱
AS۲
AS۳
GISB
مرحله پیاده سازی
پیش زمینه هرگونه تبادل دادهای بین دو مجموعه تجاری انجام مذاکرات تجاری برای عقد قرارداد میباشد و تنها بعد از برقراری روابط تجاری است که دو مجموعه به پیاده سازی تبادلات الکترونیکی میپردازند.
تعیین و تعریف نوع داده و مستنداتی که باید بین دو مجموعه تبادل شود که معمولاً از طرف یک مجموعه بر دیگری تحمیل میشود. شرکتهای معتبر تجاری مستندات مربوط به تعریف داده در قالبهای استاندارد مورد نیاز خود را به همراه تفسیر خود از دادهها در اختیار شرکای تجاری خود قرار میدهند. این مستندات را بطور معمول راهنمای تبادل الکترونیکی داده (EDI Guidelines) مینامند.
پیاده سازی مستندات تنها مربوط به دادههایی میباشد که برای اولین بار قرار است تولید و مبادله شود.
از آنجا که کلیه مبادلات باید رمزگذاری شود، طرفین کلیدهای عمومی رمزگشا را تبادل میکنند تا قادر به رمزگشایی دادههای دریافتی باشند.
با استفاده از یک پروتکل ارتباطی است که معمولاً از طرف یکی از طرفین تبادل بر دیگری تحمیل میشود بطور آزمایشی مستنداتی تبادل میشود تا دو مجموعه از صحت پروسه اطمینان حاصل کنند.
مرحله عملیاتی
سناریوی ساده زیر مراحل تولید تا ارسال داده را شرح میدهد.
سیستم تجاری
داده در سیستم تحاری موجود در یکی از طرفین تجارت تولید میشود.
سیستم مدیریت مستندات تجاری
بررسی صحت دادهها و تطبیق آن با دادهای مورد نیاز شریک تجاری
تبدیل دادهها به قالب استاندارد مورد پذیرش شریک تجاری
ثبت مستندات جهت بازرسی و ممیزی دادههای تجاری
نرمافزار ارتباطی
رمزگذاری دادهها با استفاده از کلید خصوصی
ارسال دادهها از طریق پروتکل تعیین شده بین طرفین
دریافت «تایید ارسال پیام» (MDN)
رمزگشایی «تایید ارسال پیام» با استفاده از کلید عمومی شریک تجاری
سیستم مدیریت مستندات تجاری
بروزرسانی دادههای بازرسی (ثبت ارسال موفقیت آمیز داده)
مقدار
در علوم رایانه مقدار عبارتی است که بیشتر نمیتواند ارزیابی شود (یک حالت نرمال). اعضای یک نوع داده مقادیر آن نوع هستند. برای مثال عبارت «۱ + ۲» یک مقدار نیست به این دلیل که میتواند به «۳» کاهش یابد. این عبارت نمیتواند بیشتر از این کاهش یابد (و عضوی از نوع دادهٔ اعداد طبیعی است) پس بنابراین یک مقدار است.
«مقدار یک متغیر» به نگاشتی در یک محیط اشاره دارد. در زبانهای برنامهنویسی که دارای ویژگی اختصاص متغیر هستند نیاز میشود که بین r-value (یا محتویات) و l-value (یا محل) یک متغیر متمایز باشد.
واحدهای حافظه رایانه
واحدهای حافظه:
Bit (بیت) : بیت کوچکترین واحد حافظه است که فقط دو مقدار صفر (۰) یا یک (۱) را میتوان در آن ذخیره کرد.
Byte (بایت) : هر بایت برابر ۸ بیت است، معمولاً حجم هر کارکتری (کاراکتر یعنی ارقام، حروف یا علامتها) برابر یک بایت است، به عبارتی هر کاراکتر یک بایت فضا اشغال میکند.
Nibble (نيبل) : به مجموعه 4 بـيت كه كنار هم قرار گرفته باشند يك نيبل گفته مي شود .
KB (کیلوبایت) : هر کیلوبایت برابر ۱۰۲۴ بایت است، به عبارتی هر کیلوبایت برابر ۲۱۰ بایت است.
MB (مگابایت) : هر مگابایت برابر ۱۰۲۴ کیلوبایت است، به عبارتی هر مگابایت برابر ۲۱۰ کیلوبایت است.
GB (گیگابایت) : هر گیگابایت برابر ۱۰۲۴ مگا بایت است، به عبارتی هر گیگابایت برابر ۲۱۰ مگابایت است.
TB (ترابایت) : هر ترابایت برابر ۱۰۲۴ گیگابایت است، به عبارتی هر ترابایت برابر ۲۱۰ گیگابایت است.
PB (پتابایت) : هر پتابایت برابر ۱۰۲۴ ترابایت است، به عبارتی هر پتابایت برابر ۲۱۰ ترابایت است.
EB (اگزابایت) : هر اگزابایت برابر ۱۰۲۴ پتابایت است، به عبارتی هر اگزابایت برابر ۲۱۰ پتابایت است.
ZB (زتابایت) : هر زتابایت برابر ۱۰۲۴ اگزابایت است، به عبارتی هر زتابایت برابر ۲۱۰ اگزابایت است.
YB (یوتابایت) : هر یوتابایت برابر ۱۰۲۴ زتابایت است، به عبارتی هر یوتابایت برابر ۲۱۰ زتابایت است.
SB (سوتابایت) : هر سوتابایت برابر ۱۰۲۴ یوتابایت است، به عبارتی هر سوتابایت برابر ۲۱۰ یوتابایت است.
بیت
بیت (از انگلیسی، کوتاه شده binary digit=رقم دوتائی) به معنای رقم در مبنای دو است. همانطور که در عددنویسی در مبنای ده، که عددنویسی رایج امروز در کارهای روزمرهاست، ده رقم ۰، ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸ و ۹ بهکار میرود، در عددنویسی در مبنای دو فقط دو رقم وجود دارد: صفر و یک. به هریک از این ارقام یک بیت میگویند. مثلاً عددی مثل ۱۰۰۱۱۰۱ در مبنای دو، هفت رقم یا هفت بیت دارد.
«بیت» در نظریه اطلاعات به معنای «کوچکترین واحد اطّلاعات» نیز به کار میرود.
ریشه لغت
مخفف: b
سرواژه عبارت: Bit
خود کلمه Bit مخفف عبارت binary digit است.
بیت
یکای اندازه گیری داده است به طوری که هر ۸ بیت معادل ۱ بایت است.
بیت، یک عدد در مبنای ۲ است.در واقع بیت کوچکترین واحد ذخیره داده در ذخیره و بازیابی داده است.
بیت توازن
یک بیت اضافی که برای کنترل خطا در گروههایی از بیتهای ارسالی در بین سیستمهای کامپیوتری، مورد استفاده قرار میگیرد. در میکروکامپیوترها، این اصطلاح همراه ارتباطات مودم به مودم میکروکامپیوترها زیاد دیده میشود و اغلب نیز برای کنترل صحت کاراکترهای مخابره شده به کار میرود. در این روند، کامپیوتر، فرستنده، یک بیت توازن به هر گروه از بیتها (تک تک بایتها) اضافه میکند. تنظیم این بیت توازن به نوع توازن مورد استفاده بستگی دارد.
این روش بدین صورت است که ما از توازن زوج یا توازن فرد استفاده میکنیم.یعنی تعداد یکها را طبق قرار داد یا زوج میکنیم یا فرد، بدین ترتیب براحتی میتوان دادههای اشتباه را شناسایی کرد.
نیبل
در رایانش، یک نیبل (انگلیسی: nibble یا نایبل انگلیسی: nyble تا با بایت هموزن شود) یک تراکم چهار-بیتی یا نیم هشتتایی است. از آنجایی که نیبل چهار بایتی است، میتواند ۱۶ (۲۴) ارزش متفاوت به خود بگیرد بنابراین با یک عدد شانزدهشانزدهی برابر است.
یک بایت کامل (هشتتایی) توسط دو عدد شانزدهتایی نمایش داده شده است؛ بنابراین، مرسوم است تا بایتهای اطلاعات را با دو نیبل نشان دهند. نیبل غالبا در موضوعات شبکه یا مخابرات، "نیمههشتتایی" یا "چهارتایی" خوانده میشود.
بایت
بایت یکی از یکاهای اساسی سنجش مقدار دادهها در رایانه و به معنی هشت بیت متوالی است. همچنین در بسیاری از زبانهای برنامهنویسی، یک نوع داده (به انگلیسی: Data Type) صحیحی با این نام وجود دارد.
یک بایت معادل یک نویسه است و در پردازندههای هشتبیتی برابر با طول ثباتها، تعداد بیتهای قابل محاسبه در واحد محاسبه و منطق پردازنده، تعداد خطوط مسیر داده (به انگلیسی: Data Bus) یا تعداد خطوط مسیر آدرس (به انگلیسی: Address Bus) است.
ابهامزدایی
در مورد مقیاسهای بزرگتر (مضارب بایت)، از دو تعریف متفاوت استفاده میشود که اولی مبتنی بر توانهایی از عدد ۲ است؛ مثلا کیلوبایت برابر با ۲۱۰ و مگابایت برابر با ۲۲۰ است. در این تعریف از دستگاه اعداد دودویی استفاده شده است. اما، تعریف دوم مبتنی بر دستگاه اعداد دهدهی است و از توانهای ۱۰ برای بیان حجم دادههای دیجیتال استفاده میکند. بدین ترتیب، برای مثال پیشین، کیلوبایت معادل ۱۰۳ و مگابایت برابر با ۱۰۶ خواهد بود. گفتنی است که کاربرد یکی از این دو تعریف بستگی به کاربرد آن دارد. بدین صورت که برای بیان گنجایش حافظه دیسک سخت و حجم دادههای انتقال در مخابرات و شبکههای رایانهای از توان ۱۰ ولی برای بیان ظرفیت حافظه تصادفی رایانه (به انگلیسی: RAM) از توان دودویی آن استفاده میشود.
کیلوبایت
کیلوبایت (به انگلیسی: kilobyte) یا KB، یکای اطلاعات و ذخیرسازی در رایانه است. این واژه از پیشوند کیلو (به معنی ۱۰۰۰) و کلمه بایت تشکیل شدهاست. هر کیلوبایت، بسته به مفهوم برابر با ۱۰۰۰ بایت (۱۰۳) و یا ۱۰۲۴ بایت (۲۱۰) است.
علامت کوتاه شدهٔ این یکا از این قبیل هستند: KB, kB, K و Kbyte
ابهام
گر چه تعریف رسمی کیلوبایت در منابع معادل ۲۱۰ منظور شده است ، اما در منابع فنی قدیمیتر و همین طور امروزه گاهی در کاربرد عام و برای راحتی آن را معادل ۱۰۰۰ بایت نیز در نظر گرفتهاند. دلیل این ابهام این است که در صنعت رایانه، برای ذخیرهسازی اطلاعات از «صفر» و «یک» استفاده میشود و برای نشانیدهی به محل ذخیرهسازی آنها نیز مبنای دو و دستگاه اعداد دودویی به کار گرفته میشود. علت استفاده از ۱۰۰۰ نیز به دلیل راحتی محاسبات ظرفیت انبارههای ذخیرهسازی به صورت مضربی از عدد ۱۰۰۰ است. در نتیجه اندازههای حافظه مضرب صحیح از هزار می شوند. به دلیل این که ۲۱۰ برابر با ۱۰۲۴ (تقریبا ۱۰۰۰) است، علامت K
(حرف بزرگ، برای کیلو) به عنوان یک پیشوند تقریبی برای یکاهای مضرب ۱۰۲۴ در گنجایش حافظهها استعمال میشود. به عنوان مثال:
در سال ۱۹۷۴ میلادی، در مستندات کامپیوتر HP 21MX ظرفیت ۱۹۶،۶۰۸ بایت (یعنی ۱۹۲ * ۱۰۲۴) را ۱۹۶ کیلوبایت ثبت کرده است.
فلاپی دیسک پنج و یک چهارم اینجی «شوگارت» (به انگلیسی: Shugart) که در سال ۱۹۷۶ ساخته شد، ظرفیت ۱۰۹،۳۷۵ را به صورت ۱۱۰ کیلوبایت منظور کرده بود. یعنی تقریبا از مضرب ۱۰۰۰ استفاده کرده بوده است.
در روزگار نوین هم مک اواس ایکس اسنو لئوپارد فایلهای ۶۵،۵۳۶ بایتی را ۶۶KB به حساب آورده است. ؛ یعنی به نزدیک مضرب هزار گرد کرده است. از سوی دیگر، ویندوز ۷ شرکت مایکروسافت همین عدد را به ۱۰۲۴ تقسیم و آن را ۶۴KB در نظر گرفته است.
برخی پیشنهاد دادند که حرف بزرگ K برای تمییز دادن از یکای k در سامانه استاندارد بینالمللی یکاها (به انگلیسی: SI System) استفاده شود. اما این نظر هیچ وقت به طور رسمی پذیرفته نشد. به این دلیل که برای یکاهای به خصوص دیگر بسط پذیر نیست، چرا که سیستم SI قبلا برای «میلی» و «مگا» به ترتیب «m» و «M» را استفاده کرده است.
مگابایت
مِگابایت (به انگلیسی: Megabyte) یا MB، یکای اطلاعات و ذخیرسازی در رایانه است. این واژه از پیشوند مگا و کلمه بایت تشکیل شدهاست. به طور کلی دو تعریف از مِگابایت موجود است. در تعریف نخست منظور از مِگابایت ۲۲۰ بایت یا ۱٬۰۴۸٬۵۷۶ بایت میباشد. این تعریف عموماً در مورد میزان فضای ذخیرهسازی دادهها در رایانه به کار میرود. در این تعریف یک مِگابایت را مبیبایت (به انگلیسی: en: mebibyte) نیز میخوانند. در تعریف دوم از واحد سیستم استاندارد بینالمللی واحدها مِگا استفاده میشود. پس بدین شکل یک مگابایت برابر یک میلیون بایت است. این تعریف مورد تایید SI و IEC است و اکثر سازندگان ادوات سختافزاری ذخیرهسازی داده از آن استفاده میکنند. در تعریف سوم که بسیار نادرتر است مِگابایت را کیلو کیلوبایت (کیلوی اول معادل ۱۰۰۰) فرض کرده و برابر ۲۱۰ × ۱۰۳ یا ۱٬۰۲۴٬۰۰۰ بایت میگیرند.
Pictogram voting comment.svg توضیح:: اختلاف اندازه داده در تعریف دوم و سوم یکی از مشکلات رایج در کامپیوتر میباشد. برای مثال یک فروشنده دیسک سخت میزان فضای دیسک خود را ۱۰۰ مگابایت (بنا بر تعریف دوم) عنوان میکند، در صورتی که رایانه این میزان را کمتر نشان میدهد (بنا بر تعریف سوم).
گاهی این واحد را با سرواژهٔ MB (که نباید با Mb سرواژه برای مگابیت اشتباه شود) و گاه به شکل خلاصه شدهٔ «مِگ» (meg) نیز میخوانند.
نمونه کاربرد
بسته به نوع قالببندی حافظه، یک مگابایت میتواند تقریبا فضای حافظه لازم برای ذخیرهسازی موارد زیر باشد:
یک عکس ۱۰۲۴ * ۱۰۲۴ پیکسل در قالب فایل bmp
یک دقیقه موسیقی با نرخ ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه با قالب فایل mp3
شش ثانیه از موسیقی فشردهنشده روی سیدی
حجم تقریبی یک کتاب به زبان انگلیسی، فقط متن (۵۰۰ صفحه، هر صفحه ۲۰۰۰ کاراکتر)
گیگابایت (یکا)
گیگابایت (به انگلیسی: Gigabyte) یا GB، یکای اطلاعات و ذخیرهسازی در رایانه است. این واژه از پیشوند گیگا و کلمهٔ بایت تشکیل شدهاست. این واژه به معنای یک میلیارد بایت یا ۱۰۹ بایت میباشد، اما در محاسبات که بایت بر حسب توانی از دو محاسبه میشود، یک میلیارد بایت معادل ۲۳۰ و یا ۱،۰۷۳،۷۴۱،۸۲۴ بایت میباشد. هر گیگابایت برابر ۱۰۲۴ مگابایت است، به عبارتی هر گیگابایت برابر ۲۱۰ مگابایت است.
کاربرد هر یک از این دو تعریف بستگی به کاربرد آن دارد. بدین صورت که برای بیان گنجایش حافظه دیسک سخت و حجم دادههای انتقال در مخابرات و شبکههای رایانهای از توان ۱۰ ولی برای بیان ظرفیت حافظه تصادفی رایانه (به انگلیسی: RAM) از توان دودویی آن استفاده میشود. از دیدگاه تاریخی، اولین بار انجمن مهندسان برق و الکترونیک (به انگلیسی: IEEE) این مقیاس را برای توان کلیدخانهها (به انگلیسی: Switchgear) تعریف کردند. اما در سال ۲۰۰۸ میلادی توصیه کمیته الکتروتکنیکی بینالمللی (به انگلیسی: ICE) را برای استفاده از آن به عنوان در سیستم یکای متریک پذیرفتند.
نمونههای کاربرد
یک ساعت ویدیوی SDTV با نرخ ۲/۲ مگابیت بر ثانیه
هفت دقیقه ویدیوی HDTV با نرخ ۱۹/۳۹ مگابیت بر ثانیه
۱۱۴ دقیقه موسیقی با کیفیت لوح فشرده صوتی با نرخ ۱/۴ مگابیت بر ثانیه
یک DVD-R میتواند تا ۴/۷ گیگابایت داده در خود نگاه دارد
یک دیسک بلو ری دولایه تا ۵۰ گیگابایت داده ضبط میکند
ترابایت
ترابایت (به انگلیسی: Terabyte) یا TB، یکای اطلاعات و ذخیرهسازی در رایانه است. این واژه از پیشوند ترا و کلمهٔ بایت تشکیل شدهاست. هر ترابایت برابر ۱۰۲۴ گیگابایت است. به عبارتی هر ترابایت برابر ۲۱۰ گیگابایت است .
بخش فناوری ذخیرهٔ اطلاعات شرکت هیتاچی در سال ۲۰۰۷ اولین دیسک سخت درونی ۱ ترابایتی جهان را معرفی کرد. این دیسک سخت که به نام DESK STAR 7K1000 معرفی شدهبود، در نمایشگاه محصولات الکترونیکی لاس وگاس در معرض دید عموم قرار گرفتهبود.
پتابایت
یک پتابایت (به انگلیسی: Petabyte) یک واحد از اطلاعات است که برابر یک کادریلیون بایت، یا ۱۰۲۴ ترابایت است. کوتاه شده آن (PB) میباشد.
استفاده از پتابایت
آرشیو اینترنت شامل حدود ۲۰۰۰ پتابایت اطلاعات است.
اگزابایت
اگزابایت (به انگلیسی: Exabyte) یک واحد از اطلاعات که برابر ۱۰۲۴ پتابایت است. کوتاه شده آن (EB) میباشد. این واژه تشکیل شده از پیشوند اگزا و کلمه بایت. پیشوند اگزا به معنای ۱۰ به توان ۱۸ بایت میباشد، اما در محاسبات که بایت بر حسب توانی از دو محاسبه میشود، یک اگزابایت معادل ۲ به توان ۶۰ بایت است.
زتابایت
زتابایت (به انگلیسی: Zettabyte) یک واحد از اطلاعات که برابر ۱۰۲۴ اکزابایت است. کوتاه شده آن (ZB) میباشد.
یوتابایت
یوتابایت (به انگلیسی: Yottabyte) کوتاه شده آن (YB)میباشد. هر یوتابایت برابر با ۱۰۲۴ زتابایت میباشد.
سوتابایت
سوتابایت (به انگلیسی: Sottabyte) کوتاه شده آن (SB)میباشد. هر سوتابایت برابر با ۱۰۲۴ یوتابایت میباشد.
کیبیبایت
کیبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی کیبی به معنی ۲۱۰ میباشد در نتیجه یک کیبیبایت، ۱۰۲۴ بایت خواهد بود. علامت کیبیبایت، KiB است.
این واحد در سال ۱۹۹۸ توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. کیبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین کیلوبایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۲۴ بایت است، شود چرا که با معنی کیلو در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
معنی
۱ کیبیبایت = ۲۱۰ بایت = ۱۰۲۴ بایت
پیشوند کیبی یک تکواژ چندوجهی میباشد که از واژگان کیلو (هزار) و باینری (دودویی) مشتق شده است. با وجود اینکه در پیشوندهای اسآی، برای کیلو از حرف کوچک کا استفاده میکنند (k)، در کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی از حرف بزرگ استفاده میکند(K).
مبیبایت
مبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی مبی به معنی ۲۲۰ میباشد در نتیجه یک مبیبایت، ۱٬۰۴۸٬۵۷۶ بایت خواهد بود. علامت مبیبایت، MiB است.
این واحد در سال ۱۹۹۸ توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. مبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین مگابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۶ بایت است، شود چرا که با معنی مگا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
گیبیبایت
گیبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی گیبی به معنی ۲۳۰ میباشد در نتیجه یک گیبیبایت، ۱٬۰۷۳٬۷۴۱٬۸۲۴ بایت خواهد بود. علامت گیبیبایت، GiB است.
این واحد توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. گیبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین گیگابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۹ بایت است، شود چرا که با معنی گیگا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
تبیبایت
تبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی تبی به معنی ۲۴۰ میباشد در نتیجه یک تبیبایت، ۱٬۰۹۹٬۵۱۱٬۶۲۷٬۷۷۶ بایت خواهد بود. علامت تبیبایت، TiB است.
این واحد توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. تبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین ترابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۱۲ بایت است، شود چرا که با معنی ترا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
پبیبایت
پبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی پبی به معنی ۲۵۰ میباشد در نتیجه یک پبیبایت، ۱٬۱۲۵٬۸۹۹٬۹۰۶٬۸۴۲٬۶۲۴ بایت خواهد بود. علامت پبیبایت، PiB است.
این واحد توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. پبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین پتابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۱۵ بایت است، شود چرا که با معنی پتا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
معنی
پیشوند پبی یک تکواژ چندوجهی میباشد که از واژگان پتا (کادریلیون) و باینری (دودویی) مشتق شده است.
اگزبیبایت
اگزبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی اگزبی به معنی ۲۶۰ میباشد در نتیجه یک اگزبیبایت، ۱٬۱۵۲٬۹۲۱٬۵۰۴٬۶۰۶٬۸۴۶٬۹۷۶ بایت خواهد بود. علامت اگزبیبایت، EiB است.
این واحد توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. اگزبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین اگزابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۱۸ بایت است، شود چرا که با معنی اگزا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
زبیبایت
زبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی زبی به معنی ۲۷۰ میباشد در نتیجه یک زبیبایت، ۱٬۱۸۰٬۵۹۱٬۶۲۰٬۷۱۷٬۴۱۱٬۳۰۳٬۴۲۴ بایت خواهد بود. علامت زبیبایت، ZiB است.
این واحد در سال ۲۰۰۵ توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. زبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین زتابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۲۱ بایت است، شود چرا که با معنی زتا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
یوبیبایت
یوبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی یوبی به معنی ۲۸۰ میباشد در نتیجه یک یوبیبایت، ۱٬۲۰۸٬۹۲۵٬۸۱۹٬۶۱۴٬۶۲۹٬۱۷۴٬۷۰۶٬۱۷۶ بایت خواهد بود. علامت یوبیبایت، YiB است.
این واحد در سال ۲۰۰۵ توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. یوبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین یوتابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۲۴ بایت است، شود چرا که با معنی یوتا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
اکثر شبکههای ویپیان بمنظورایجاد یک شبکه اختصاصی با قابلیت دستیابی از طریق اینترنت ازامکان تونلزنی (به انگلیسی: Tunneling) استفاده مینمایند. در روش فوق تمام بسته اطلاعاتی در یک بسته دیگر قرار گرفته واز طریق شبکه ارسال خواهد شد. پروتکل مربوط به بسته اطلاعاتی خارجی (پوسته) توسط شبکه و دو نفطه(ورود و خروج بسته اطلاعاتی) قابل فهم میباشد. دو نقظه فوق را اینترفیسهای تونل میگویند. تونلزنی مستلزم استفاده از سه پروتکل است:

پروتکل حمل کننده: پروتکلی است که شبکهٔ حامل اطلاعات استفاده مینماید.
پروتکل کپسولهسازی: از پروتکلهائی نظیر IPSec،L2F،PPTP،L2TP یا GRE استفاده میگردد.
پروتکل مسافر:از پروتکلهائی نظیر IPX،IP یا NetBeui بمنظورانتقال دادههای اولیه استفاده میشود.
با استفاده از روش تونلزنی میتوان عملیات جالبی را انجام داد. مثلاً میتوان از بستهای اطلاعاتی که پروتکل اینترنت را حمایت نمیکند (نظیر NetBeui) درون یک بسته اطلاعاتی آیپی استفاده و آن را از طریق اینترنت ارسال نمود و یا میتوان یک بسته اطلاعاتی را که از یک آدرس آیپی غیر قابل روت (اختصاصی)استفاده مینماید، درون یک بسته اطلاعاتی که از آدرسهای معتبر آیپی استفاده میکند، مستقر و از طریق اینترنت ارسال نمود.
در شبکههای ویپیان نوع سایت به سایت، از پروتکل جیآرای (به انگلیسی: GRE یا generic routing encapsulation) بعنوان پروتکل کپسولهسازی استفاده میگردد. فرایند فوق نحوه استقرار و بستهبندی پروتکل مسافر از طریق پروتکل حمل کننده برای انتقال را تبین مینماید. پروتکل حمل کننده، عموماً آیپی است. این فرایند شامل اطلاعاتی در رابطه با نوع بستههای اطلاعاتی برای کپسوله نمودن و اطلاعاتی در رابطه با ارتباط بین سرویس گیرنده و سرویس دهندهاست. در برخی موارد از پروتکل آیپیسک (در حالت تونل) برای کپسولهسازی استفاده میگردد. پروتکل آیپیسک، قابل استفاده در دو نوع شبکه ویپیان (سایت به سایت و دستیابی از راه دور) است. اینترفیسهای تونل میبایست دارای امکانات حمایتی از آیپیسک باشند.
در شبکههای ویپیان نوع دستیابی از راه دور، تونلزنی با استفاده از PPP انجام میگیرد. پروتکل نقطه به نقطه به عنوان حمل کننده سایر پروتکلهای آیپی در زمان برقراری ارتباط بین یک سیستم میزبان و یک سیستم ازه دور، مورد استفاده قرار خواهد گرفت. هر یک از پروتکلهای زیر با استفاده از ساختار اولیه PPP ایجاد و توسط شبکههای ویپیان دستیابی از راه دور استفاده میگردند:
پروتکلهای درون تونل
تونلزنی را میتوان روی دو لایه از لایههای OSI پیاده کرد. PPTP و L2TP از لایه ۲ یعنی پیوند داده استفاده کرده و دادهها را در قالب Frameهای پروتکل نقطه به نقطه (PPP) بسته بندی میکنند. دراین حالت میتوان از ویژگیهای PPP همچون تعیین اعتبار کاربر، تخصیص آدرس پویا (مانند DHCP)، فشرده سازی دادهها یا رمز گذاری دادهها بهره برد.
با توجه به اهمیت ایمنی انتقال دادهها در ویپیان، دراین میان تعیین اعتبار کاربر نقش بسیار مهمی دارد. برای این کار معمولاً از CHAP استفاده میشود که مشخصات کاربر را در این حالت رمز گذاری شده جابه جا میکند. Call back هم دسترسی به سطح بعدی ایمنی را ممکن میسازد. در این روش پس از تعیین اعتبار موفقیت آمیز، ارتباط قطع میشود. سپس سرویس دهنده برای برقرار کردن ارتباط جهت انتقال دادهها شمارهگیری میکند. هنگام انتقال دادهها، Packetهای IP، IP X یا NetBEUI در قالب Frameهای PPP بستهبندی شده و فرستاده میشوند. PPTP هم Frameهای PPP را پیش از ارسال روی شبکه بر پایه IP به سوی کامپیوتر مقصد، در قالب Packetهای IP بسته بندی میکند. این پروتکل در سال ۱۹۹۶ از سوی شرکتهایی چون مایکروسافت، Ascend، 3 com و Robotics US پایه گذاری شد. محدودیت PPTP در کار تنها روی شبکههای IP باعث ظهور ایدهای در سال ۱۹۹۸ شد. L2TP روی X.۲۵،Frame Relay یا ATM هم کار میکند. برتری L2TP در برابر PPTP این است که به طور مستقیم روی رسانههای گوناگون WAN قابل انتقال است.
Layer 2 Forwarding
پروتکل L2F توسط سیسکو ایجاد شدهاست. در این پروتکل از مدلهای تعیین اعتبار کاربر که توسط PPP حمایت شدهاند استفاده شدهاست.
پروتکل تونلزنی نقطه به نقطه
پروتکل PPTP توسط کنسرسیومی متشکل از شرکتهای متفاوت ایجاد شدهاست. این پروتکل امکان رمزنگاری ۴۰ بیتی و ۱۲۸ بیتی را دارا بوده و از مدلهای تعیین اعتبار کاربر که توسط PPP حمایت شدهاند، استفاده مینماید.
پروتکل تونلزنی لایه دوم
پروتکل L2TP با همکاری چندین شرکت ایجاد شدهاست. این پروتکل از ویژگیهای PPTP و L2F استفاده کردهاست. پروتکل L2TP بصورت کامل آیپیسک را حمایت میکند. از پروتکل فوق بمنظور ایجاد تونل بین موارد زیر استفاده میگردد:
سرویس گیرنده و روتر
NAS و روتر
روتر و روتر
عملکرد تونلزنی مشابه حمل یک کامپیوتر توسط یک کامیون است. فروشنده، پس از بسته بندی کامپیوتر (پروتکل مسافر) درون یک جعبه (پروتکل کپسولهسازی) آن را توسط یک کامیون (پروتکل حمل کننده) از انبار خود (ایترفیس ورودی تونل) برای متقاضی ارسال میدارد. کامیون (پروتکل حمل کننده)از طریق بزرگراه (اینترنت) مسیر خودرا طی، تا به منزل شما (اینترفیش خروجی تونل) برسد. شما در منزل جعبه (پروتکل کپسول سازی) را باز و کامیون (پروتکل مسافر)راازآن خارج مینمائید.
شبکه ذخیرهسازی
شبکه ذخیره سازی(SAN)
در سیستمهای کامپیوتری، برای اتصال دستگاههای ذخیره سازی به سرورها، به صورت از راه دور (Remote)، از مفهومی با نام شبکه ذخیره سازی(SAN) استفاده میشود.(مانند آریه دیسکها(Disk Array)) و به صورت محلی برای سیستمعامل سرور مربوطه نمایش داده میشود.
شبکه ذخیره سازی(SAN)در تعریف کلی
شبکه ذخیره شازی اطلاعات (SAN) که مخفف کلمه ی (Storage Area Network): این نوع شبکه بیشتر برای ساخت یک بستر مناسب برای انتقال داده ها و اطلاعات حجیم بین سرویس دهنده ها و سرویس گیرنده ها بر پا می گردد.(برگرفته از منبع)
مشخصات و توضیحات تکمیلی شبکه ذخیره سازی(SAN)
سرویس دهنده ذخیره سازی یا (storage – server) دارای حجم زیادی از اطلاعات می باشند که برای انتقال داده ها و ارائه خدمات مناسب نیاز به پهنای باند بالا می باشد. از مشخصات این نوع شبکه می توان داشتن بازده بالا برای انتقال حجم زیادی از داده ها ، در دسترس بوده همیشگی سرویس دهنده ها حتی در فاصله های دور و طولانی و گستردگی زیاد در ابعاد شبکه های محلی یا شبکه های شهری یا جهانی می باشد.(برگرفته از منبع)
SANچیست؟
انباره (Storage) ذخیره سازی متصل به شبکه (Nas) دستگاهی است که به صورت اشتراکی در شبکه مورد استفاده قرار میگیرد. این دستگاه، با استفاده از NFS (سیستم فایلی شبکهای مختص یونیکسی)، CIFS (سیستم فایلی شبکهای مختص محیطهای ویندوزی)، FTP، HTTP و سایر پروتکلها با اجزای شبکه ارتباط برقرار میکند. وجود NAS در یک شبکه برای کاربران آن شبکه افزایش کارایی و استقلال از سکو را به ارمغان میآورد، گویی که این انباره مستقیماً به کامپیوتر خودشان متصل است.
خود دستگاه NAS یک وسیله پر سرعت، کارآمد، تک منظوره و اختصاصی است که در قالب یک ماشین یا جعبه عرضه میشود. این دستگاه طوری طراحی شده که به تنهایی کار کند و نیازهای خاص ذخیره سازی سازمان را با استفاده از سیستمعامل و سختافزار و نرمافزار خود در بهترین حالت برآورده سازد. NAS را میتوان مثل یک دستگاه Plug-and-play در نظر گرفت که وظیفه آن تامین نیازمندیهای ذخیره سازی است. این سیستمها با هدف پاسخگویی به نیازهای خاص در کوتاهترین زمان ممکن (به صورت بلا درنگ) طراحی شدهاند. ماشین NAS برای به کار گیری در شبکههایی مناسب تر است که انواع مختلف سرور و کلاینت در آنها وجود دارند و وظایفی چون پراکسی، فایروال، رسانه جریانی و از این قبیل را انجام میدهند.
دستهای از دستگاههای NAS به نام "فایلر" امکان به اشتراک گذاشتن فایلها و دادهها را میان انواع متفاوت کلاینتها فراهم میسازند.
شبکه شبکهها
شبکه بهمپیوسته یا شبکه تقابلی که برگردانی برای واژهٔ «internet» (به معنای عام و با i کوچک) است، شبکهای است که از ارتباط دو یا چند شبکه رایانهای تشکیل میشود.
شبکههای بهمپیوسته و شبکهٔ جهانی
شبکهٔ جهانی اینترنت بهترین مثالی است که میتوان از یک شبکهٔ بهمپیوستهٔ گسترده در سطح جهانی نام برد. بسیاری از استانداردها و قراردادهایی که امروزه در پیادهسازی شبکههای بهمپیوسته بکار برده میشوند از تلاشهای ابتدایی تعدادی از دانشمندان برای قانونمند کردن «شبکهٔ جهانی اینترنت» و همسازننمودن شیوههای ارتباط در آن حاصل شدهاست.
شبکه محلی مجازی
شبکه محلی مجازی یک دامنه پخش مجزا در سوئیچ است.
تفکیک دامنه پخش
هر سوئیچ به صورت پیشفرض یک دامنه پخش است اما برای جلوگیری از توفان پخش بسته های اطلاعاتی و یا کاهش پخش بسته های اطلاعاتی در لایه 2، می توان با ایجاد شبکه های محلی مجازی، یک سوئیچ را به دو یا چند دامنه پخش مجزا تفکیک نمود.
دو رایانه ای که به یک سوئیچ متصل هستند چنانچه هر یک در یک شبکه محلی مجازی متفاوت باشند قادر به برقراری ارتباط در لایه 2 نخواهد بود.
شبکه شخصی
شبکه شخصی، یک شبکه رایانهای است که برای ارتباطات میان وسایل رایانهای که اطراف یک فرد میباشند (مانند تلفنها و رایانههای جیبی (PDA) که به آن دستیار دیجیتالی شخصی نیز میگویند) بکار میرود. این که این وسایل ممکن است متعلق به آن فرد باشند یا خیر جای بحث خود را دارد. برد یک شبکه شخصی عموماً چند متر بیشتر نیست. موارد مصرف شبکههای خصوصی میتواند جهت ارتباطات وسایل شخصی چند نفر به یکدیگر و یا برقراری اتصال این وسایل به شبکهای در سطح بالاتر و شبکه اینترنت باشد.
ارتباطات شبکههای شخصی ممکن است به صورت سیمی به گذرگاههای رایانه مانند USB و فایروایر برقرار شود. همچنین با بهرهگیری از فناوریهایی مانند IrDA، بلوتوث و UWB میتوان شبکههای شخصی را به صورت بیسیم ساخت.
بلوتوث (Bluetooth)
شبکه خصوصی مبتنی بر فناوری «بلوتوث» که همچنین «پیکونت» (Piconet) نیز نامیده میشود از ۸ وسیله فعال تشکیل میشود که بین آنها رابطه کارخواه-کارساز (Client-Server) برقرار است (تا ۲۵۵ وسیله میتوانند در حالت پارک شده در این شبکه شرکت داشته باشند). اولین وسیله «بلوتوث» در شبکه پیکونت نقش کارساز را بر عهده میگیرد و دیگر وسایل همه کارخواههایی هستند که با خدمتگذار ارتباط برقرار میکنند. برد یک شبکه پیکونت عموماً حدود چند ده متر است، اگرچه با استفاده ازتقویت کنندههای مخصوص به حدود ۱۰۰ متر نیز میرسد.
نوآوریهای اخیر در «آنتن»های «بلوتوث» به این وسایل اجازه داده است تا از بردی که در ابتدا برای آن طراحی شده است بسیار فراتر قدم بگذارند. در همایش دوازدهم DEF CON (همایش سالانه «هکر»ها که در «لاسوگاس» برگزار میشود)، گروهی از هکرها که با عنوان Flexilis شناخته میشوند، توانستند دو وسیله «بلوتوث» را که حدود نیم مایل (۸۰۰ متر) از یکدیگر دور بودند با موفقیت به هم متصل کنند. آنها از آنتنی مجهز به یک «نوساننما» (Scope) و یک «آنتن یاگی» (Yagi) استفاده کردند که همه آنها به قنداق یک تفنگ متصل شده بود. کابلی آنتن را به کارت «بلوتوث» در رایانه متصل میکرد. بعدها آنتن را «تیرانداز آبی» نامیدند.
دیگر فناوریها
یک فناوری دیگر شبکههای شخصی با عنوان Skinplex اطلاعات را با استفاده از ناحیه خازنی اطراف پوست انسان منتقل میکند. وسایلی که از این فناوری استفاده میکنند در فاصله ۱ متری اطراف بدن انسان میتواند شناسایی شوند و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این فناوری قبلا برای کنترل دسترسی به قفل درها و برای جلوگیری از متراکم شدن سقف ماشینهای سقف تاشو استفاده شده است.
شبکه کلانشهری
شبکه کلانشهری (به انگلیسی: Metropolitan Area Network) یک «شبکه رایانهای» بزرگ است که معمولاً در سطح یک شهر گسترده میشود. در این شبکهها معمولاً از «زیرساخت بیسیم» و یا اتصالات «فیبر نوری» جهت ارتباط محلهای مختلف استفاده میشود.
تعریف
استاندارد IEEE 802-2001 شبکه کلانشهری را به صورت زیر تعریف میکند:
«یک شبکه کلانشهری برای ناحیه جغرافیایی بزرگتری از یک شبکه محلی بهینه شده است، و از حد چندید بلوک ساختمانی تا گستره یک شهر را میتواند شامل شود. سرعت شبکههای کلانشهری نیز مانند شبکههای محلی میتواند بسته به کانالهای ارتباطی از حدود متوسط تا سرعتهای بالا تغییر کند. مالکیت و اداره یک شبکه شهری میتواند در اختیار یک سازمان باشد، ولی معمولاً سازمانها و افراد بسیاری در این امر نقش ایفا میکنند. همچنین ممکن است که شبکههای شهری به عنوان خدمات عمومی در اختیار و اداره دولت باشد. این شبکهها اغلب برای اتصال شبکههای محلی مختلف به یکدیگر بستر مناسب را ارائه میدهند.»
جنبههای فنی
بعضی فناوریها که به این هدف بکار میروند عبارتاند از «حالت انتقال ناهمگام» (ATM)، فناوری FDDI و SMDS. این فناوریهای قدیمیتر در حال جایگزین شدن با شبکههای کلانشهری هستند که بر اساس «اترنت» (Ethernet) کار میکنند (به عنوان نمونه «مترواترنت» (Metro Ethernet) که در بسیاری از مناطق پیادهشده است). شبکه کلانشهری که ارتباطات بین «شبکههای محلی» را بدون نیاز به کابلکشی فراهم کنند نیز ساخته شدهاند و از ارتباطات «میکروویو» (Microwave)، «رادیویی» (Radio) و یا «لیزر مادون قرمز» (Infra-red Laser) استفاده میکند. استاندارد DQDB یک استاندارد شبکه کلانشهری برای ارتباطات دیتا است. این استاندارد در استاندارد IEEE 802.6 تعریف شده است. با استفاده از استاندارد DQDB شبکهها میتوانند تا ۳۰ مایل گسترده شوند و در سرعتهای بین 34 تا 155Mbit/s عمل کنند.
خصوصیات
1-اجازه دسترسی های زیاد و پهنای باند بالا-2- یک ارتباط دائمی برای سرویس های محلی موجود در شبکه فراهم می کند-3- در یک ناحیه ی جغرافیایی خاص عمل می کند-4- تجهیزات نشان داده شده را به راحتی در محیط فیزیکی به یکدیگر متصل می کند-4- کنترل شبکه را نحن یک مدیریت محلی امکان پذیر می کند.
پروتکل های موجود دراین شبکه
واز پروتکل های موجود در شبکه های محلی می توان (FDDI)، توکن رینگ و اترنت را نام برد.
بیت بر ثانیه
نرخ بیت، سرعت بیت (به انگلیسی: Bitrate/Bit rate) یا بیت بر ثانیه به معنای سرعت انتقال بیت از محلی به محل دیگر است. به بیان دیگر نرخ بیت نشان میدهد که در مدت زمانی معینی چه مقدار اطلاعات از جایی به جای دیگر ارسال میشود. معمولاً نرخ بیت را با بیت بر ثانیه (bps)، کیلوبیت بر ثانیه (kbps) یا مگابیت بر ثانیه (Mbps) اندازه میگیرند.
نرخ بیت همچنین میتواند کیفیت یک فایل صوتی یا ویدئویی را نشان دهد. برای مثال یک فایل MP3 که با نرخ بیت ۱۹۲ کیلوبیت بر ثانیه فشرده شده باشد نسبت به فایلی که با نرخ بیت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه فشرده شده باشد دارای کیفیت بهتری است. در واقع هر چه نرخ بیت بالاتر باشد بیتهای بیشتری برای ارائه اطلاعات در هر ثانیه به کار میروند. به همین نحو یک فایل ویدئویی با نرخ بیت ۳۰۰۰ کیلوبیت بر ثانیه دارای کیفیت بیشتری نسبت به یک فایل ویدئویی با نرخ بیت ۱۰۰۰ کیلو بیت بر ثانیه است.
تبادل الکترونیکی داده
تبادل دادههای تجاری تحت استانداردی خاص که مورد توافق طرفین باشد از یک رایانه به رایانه دیگر بدون دخالت متصدی را تبادل الکترونیکی داده گویند. معتبرترین شیوه تبادل الکترونیکی داده یی دی آی (EDI) نام دارد که اولین بار در سال ۱۹۷۰ میلادی (برابر با ۱۳۴۹ شمسی) توسط شبکههای افزاینده ارزش موسوم به VAN برای جایگزینی انتقال داده بهوسیله مودم و یا سیستمهای متداول کاغذی ارائه شد. خدمت ارائه شده از استاندارد X۱۲ تعریف شده توسط موسسه ملی استاندارد آمریکا موسوم به ANSI برای تعریف دادهها استفاده میکرد که هنوز مورد استفاده در آمریکای شمالی و سایر نقاط دنیا میباشد. بعدها سازمان ملل استاندارد دیگری را به نام EDIFACT معرفی و به اعضا پیشنهاد کرد که بیشتر در اروپا متداول میباشد.
لازم به تذکر است که تبادل الکترونیکی داده مستقل از استاندرد تعریف داده و یا پروتکل انتقال داده میباشد ولی برخی به غلط آن را فقط مختص استانداردهای X۱۲ و EDIFACT میداند در حالی که با پیدایش اینترنت و XML فصل نوینی در تبادل الکترونیکی داده گشوده شدهاست.
مزایا
تسریع در انجام امور تجاری
کاهش هزینه
افزایش درآمد
کاهش خطا
معایب
هزینه اولیه پیاده سازی
نیاز به نیروی انسانی ماهر
استانداردهای تعریف دادههای تجاری
اگر چه دو استاندارد ASC X۱۲ و UN EDIFACT از متداولترین استانداردهای داده میباشند که به طور گسترده در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفتهاند ولی با پیدایش XML استانداردهای دیگری که خاص مجموعه کاری مشخصی هستند طراحی و عرضه شدند.
EDI
ASC X۱۲ - اولین استاندارد داده الکترونیکی که توسط سازمان استاندارد ملی آمریکا ارائه شد. این استاندارد بطور عمده در آمریکا شمالی مورد استفاده قرار میگرد.
UN EDIFACT - استاندارد عرضه شده توسط سازمان ملل که بطور عمده در اروپا مورد استفاده قرار میگرد.
HIPAA
XML
ebXML
RosettaNet
cXML
پروتکلهای انتقال دادههای تجاری
پروتکلهای ارتباطی متنوعی در دسترس میباشند که بسته به نوع ارتباط کاری بین دو مجموعه مورد استفاده قرار میگیرند. پروتکلها بر اساس بستر پیاده سازی آنها که میتواند شبکههای افزاینده ارزش و یا اینترنت باشد گروه بندی میشوند.
پروتکلهای بر مبنا شبکههای افزایش ارزش
BISYNC
پروتکلهای بر مبنا اینترنت
AS۱
AS۲
AS۳
GISB
مرحله پیاده سازی
پیش زمینه هرگونه تبادل دادهای بین دو مجموعه تجاری انجام مذاکرات تجاری برای عقد قرارداد میباشد و تنها بعد از برقراری روابط تجاری است که دو مجموعه به پیاده سازی تبادلات الکترونیکی میپردازند.
تعیین و تعریف نوع داده و مستنداتی که باید بین دو مجموعه تبادل شود که معمولاً از طرف یک مجموعه بر دیگری تحمیل میشود. شرکتهای معتبر تجاری مستندات مربوط به تعریف داده در قالبهای استاندارد مورد نیاز خود را به همراه تفسیر خود از دادهها در اختیار شرکای تجاری خود قرار میدهند. این مستندات را بطور معمول راهنمای تبادل الکترونیکی داده (EDI Guidelines) مینامند.
پیاده سازی مستندات تنها مربوط به دادههایی میباشد که برای اولین بار قرار است تولید و مبادله شود.
از آنجا که کلیه مبادلات باید رمزگذاری شود، طرفین کلیدهای عمومی رمزگشا را تبادل میکنند تا قادر به رمزگشایی دادههای دریافتی باشند.
با استفاده از یک پروتکل ارتباطی است که معمولاً از طرف یکی از طرفین تبادل بر دیگری تحمیل میشود بطور آزمایشی مستنداتی تبادل میشود تا دو مجموعه از صحت پروسه اطمینان حاصل کنند.
مرحله عملیاتی
سناریوی ساده زیر مراحل تولید تا ارسال داده را شرح میدهد.
سیستم تجاری
داده در سیستم تحاری موجود در یکی از طرفین تجارت تولید میشود.
سیستم مدیریت مستندات تجاری
بررسی صحت دادهها و تطبیق آن با دادهای مورد نیاز شریک تجاری
تبدیل دادهها به قالب استاندارد مورد پذیرش شریک تجاری
ثبت مستندات جهت بازرسی و ممیزی دادههای تجاری
نرمافزار ارتباطی
رمزگذاری دادهها با استفاده از کلید خصوصی
ارسال دادهها از طریق پروتکل تعیین شده بین طرفین
دریافت «تایید ارسال پیام» (MDN)
رمزگشایی «تایید ارسال پیام» با استفاده از کلید عمومی شریک تجاری
سیستم مدیریت مستندات تجاری
بروزرسانی دادههای بازرسی (ثبت ارسال موفقیت آمیز داده)
مقدار
در علوم رایانه مقدار عبارتی است که بیشتر نمیتواند ارزیابی شود (یک حالت نرمال). اعضای یک نوع داده مقادیر آن نوع هستند. برای مثال عبارت «۱ + ۲» یک مقدار نیست به این دلیل که میتواند به «۳» کاهش یابد. این عبارت نمیتواند بیشتر از این کاهش یابد (و عضوی از نوع دادهٔ اعداد طبیعی است) پس بنابراین یک مقدار است.
«مقدار یک متغیر» به نگاشتی در یک محیط اشاره دارد. در زبانهای برنامهنویسی که دارای ویژگی اختصاص متغیر هستند نیاز میشود که بین r-value (یا محتویات) و l-value (یا محل) یک متغیر متمایز باشد.
واحدهای حافظه رایانه
واحدهای حافظه:
Bit (بیت) : بیت کوچکترین واحد حافظه است که فقط دو مقدار صفر (۰) یا یک (۱) را میتوان در آن ذخیره کرد.
Byte (بایت) : هر بایت برابر ۸ بیت است، معمولاً حجم هر کارکتری (کاراکتر یعنی ارقام، حروف یا علامتها) برابر یک بایت است، به عبارتی هر کاراکتر یک بایت فضا اشغال میکند.
Nibble (نيبل) : به مجموعه 4 بـيت كه كنار هم قرار گرفته باشند يك نيبل گفته مي شود .
KB (کیلوبایت) : هر کیلوبایت برابر ۱۰۲۴ بایت است، به عبارتی هر کیلوبایت برابر ۲۱۰ بایت است.
MB (مگابایت) : هر مگابایت برابر ۱۰۲۴ کیلوبایت است، به عبارتی هر مگابایت برابر ۲۱۰ کیلوبایت است.
GB (گیگابایت) : هر گیگابایت برابر ۱۰۲۴ مگا بایت است، به عبارتی هر گیگابایت برابر ۲۱۰ مگابایت است.
TB (ترابایت) : هر ترابایت برابر ۱۰۲۴ گیگابایت است، به عبارتی هر ترابایت برابر ۲۱۰ گیگابایت است.
PB (پتابایت) : هر پتابایت برابر ۱۰۲۴ ترابایت است، به عبارتی هر پتابایت برابر ۲۱۰ ترابایت است.
EB (اگزابایت) : هر اگزابایت برابر ۱۰۲۴ پتابایت است، به عبارتی هر اگزابایت برابر ۲۱۰ پتابایت است.
ZB (زتابایت) : هر زتابایت برابر ۱۰۲۴ اگزابایت است، به عبارتی هر زتابایت برابر ۲۱۰ اگزابایت است.
YB (یوتابایت) : هر یوتابایت برابر ۱۰۲۴ زتابایت است، به عبارتی هر یوتابایت برابر ۲۱۰ زتابایت است.
SB (سوتابایت) : هر سوتابایت برابر ۱۰۲۴ یوتابایت است، به عبارتی هر سوتابایت برابر ۲۱۰ یوتابایت است.
بیت
بیت (از انگلیسی، کوتاه شده binary digit=رقم دوتائی) به معنای رقم در مبنای دو است. همانطور که در عددنویسی در مبنای ده، که عددنویسی رایج امروز در کارهای روزمرهاست، ده رقم ۰، ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸ و ۹ بهکار میرود، در عددنویسی در مبنای دو فقط دو رقم وجود دارد: صفر و یک. به هریک از این ارقام یک بیت میگویند. مثلاً عددی مثل ۱۰۰۱۱۰۱ در مبنای دو، هفت رقم یا هفت بیت دارد.
«بیت» در نظریه اطلاعات به معنای «کوچکترین واحد اطّلاعات» نیز به کار میرود.
ریشه لغت
مخفف: b
سرواژه عبارت: Bit
خود کلمه Bit مخفف عبارت binary digit است.
بیت
یکای اندازه گیری داده است به طوری که هر ۸ بیت معادل ۱ بایت است.
بیت، یک عدد در مبنای ۲ است.در واقع بیت کوچکترین واحد ذخیره داده در ذخیره و بازیابی داده است.
بیت توازن
یک بیت اضافی که برای کنترل خطا در گروههایی از بیتهای ارسالی در بین سیستمهای کامپیوتری، مورد استفاده قرار میگیرد. در میکروکامپیوترها، این اصطلاح همراه ارتباطات مودم به مودم میکروکامپیوترها زیاد دیده میشود و اغلب نیز برای کنترل صحت کاراکترهای مخابره شده به کار میرود. در این روند، کامپیوتر، فرستنده، یک بیت توازن به هر گروه از بیتها (تک تک بایتها) اضافه میکند. تنظیم این بیت توازن به نوع توازن مورد استفاده بستگی دارد.
این روش بدین صورت است که ما از توازن زوج یا توازن فرد استفاده میکنیم.یعنی تعداد یکها را طبق قرار داد یا زوج میکنیم یا فرد، بدین ترتیب براحتی میتوان دادههای اشتباه را شناسایی کرد.
نیبل
در رایانش، یک نیبل (انگلیسی: nibble یا نایبل انگلیسی: nyble تا با بایت هموزن شود) یک تراکم چهار-بیتی یا نیم هشتتایی است. از آنجایی که نیبل چهار بایتی است، میتواند ۱۶ (۲۴) ارزش متفاوت به خود بگیرد بنابراین با یک عدد شانزدهشانزدهی برابر است.
یک بایت کامل (هشتتایی) توسط دو عدد شانزدهتایی نمایش داده شده است؛ بنابراین، مرسوم است تا بایتهای اطلاعات را با دو نیبل نشان دهند. نیبل غالبا در موضوعات شبکه یا مخابرات، "نیمههشتتایی" یا "چهارتایی" خوانده میشود.
بایت
بایت یکی از یکاهای اساسی سنجش مقدار دادهها در رایانه و به معنی هشت بیت متوالی است. همچنین در بسیاری از زبانهای برنامهنویسی، یک نوع داده (به انگلیسی: Data Type) صحیحی با این نام وجود دارد.
یک بایت معادل یک نویسه است و در پردازندههای هشتبیتی برابر با طول ثباتها، تعداد بیتهای قابل محاسبه در واحد محاسبه و منطق پردازنده، تعداد خطوط مسیر داده (به انگلیسی: Data Bus) یا تعداد خطوط مسیر آدرس (به انگلیسی: Address Bus) است.
ابهامزدایی
در مورد مقیاسهای بزرگتر (مضارب بایت)، از دو تعریف متفاوت استفاده میشود که اولی مبتنی بر توانهایی از عدد ۲ است؛ مثلا کیلوبایت برابر با ۲۱۰ و مگابایت برابر با ۲۲۰ است. در این تعریف از دستگاه اعداد دودویی استفاده شده است. اما، تعریف دوم مبتنی بر دستگاه اعداد دهدهی است و از توانهای ۱۰ برای بیان حجم دادههای دیجیتال استفاده میکند. بدین ترتیب، برای مثال پیشین، کیلوبایت معادل ۱۰۳ و مگابایت برابر با ۱۰۶ خواهد بود. گفتنی است که کاربرد یکی از این دو تعریف بستگی به کاربرد آن دارد. بدین صورت که برای بیان گنجایش حافظه دیسک سخت و حجم دادههای انتقال در مخابرات و شبکههای رایانهای از توان ۱۰ ولی برای بیان ظرفیت حافظه تصادفی رایانه (به انگلیسی: RAM) از توان دودویی آن استفاده میشود.
کیلوبایت
کیلوبایت (به انگلیسی: kilobyte) یا KB، یکای اطلاعات و ذخیرسازی در رایانه است. این واژه از پیشوند کیلو (به معنی ۱۰۰۰) و کلمه بایت تشکیل شدهاست. هر کیلوبایت، بسته به مفهوم برابر با ۱۰۰۰ بایت (۱۰۳) و یا ۱۰۲۴ بایت (۲۱۰) است.
علامت کوتاه شدهٔ این یکا از این قبیل هستند: KB, kB, K و Kbyte
ابهام
گر چه تعریف رسمی کیلوبایت در منابع معادل ۲۱۰ منظور شده است ، اما در منابع فنی قدیمیتر و همین طور امروزه گاهی در کاربرد عام و برای راحتی آن را معادل ۱۰۰۰ بایت نیز در نظر گرفتهاند. دلیل این ابهام این است که در صنعت رایانه، برای ذخیرهسازی اطلاعات از «صفر» و «یک» استفاده میشود و برای نشانیدهی به محل ذخیرهسازی آنها نیز مبنای دو و دستگاه اعداد دودویی به کار گرفته میشود. علت استفاده از ۱۰۰۰ نیز به دلیل راحتی محاسبات ظرفیت انبارههای ذخیرهسازی به صورت مضربی از عدد ۱۰۰۰ است. در نتیجه اندازههای حافظه مضرب صحیح از هزار می شوند. به دلیل این که ۲۱۰ برابر با ۱۰۲۴ (تقریبا ۱۰۰۰) است، علامت K
(حرف بزرگ، برای کیلو) به عنوان یک پیشوند تقریبی برای یکاهای مضرب ۱۰۲۴ در گنجایش حافظهها استعمال میشود. به عنوان مثال:
در سال ۱۹۷۴ میلادی، در مستندات کامپیوتر HP 21MX ظرفیت ۱۹۶،۶۰۸ بایت (یعنی ۱۹۲ * ۱۰۲۴) را ۱۹۶ کیلوبایت ثبت کرده است.
فلاپی دیسک پنج و یک چهارم اینجی «شوگارت» (به انگلیسی: Shugart) که در سال ۱۹۷۶ ساخته شد، ظرفیت ۱۰۹،۳۷۵ را به صورت ۱۱۰ کیلوبایت منظور کرده بود. یعنی تقریبا از مضرب ۱۰۰۰ استفاده کرده بوده است.
در روزگار نوین هم مک اواس ایکس اسنو لئوپارد فایلهای ۶۵،۵۳۶ بایتی را ۶۶KB به حساب آورده است. ؛ یعنی به نزدیک مضرب هزار گرد کرده است. از سوی دیگر، ویندوز ۷ شرکت مایکروسافت همین عدد را به ۱۰۲۴ تقسیم و آن را ۶۴KB در نظر گرفته است.
برخی پیشنهاد دادند که حرف بزرگ K برای تمییز دادن از یکای k در سامانه استاندارد بینالمللی یکاها (به انگلیسی: SI System) استفاده شود. اما این نظر هیچ وقت به طور رسمی پذیرفته نشد. به این دلیل که برای یکاهای به خصوص دیگر بسط پذیر نیست، چرا که سیستم SI قبلا برای «میلی» و «مگا» به ترتیب «m» و «M» را استفاده کرده است.
مگابایت
مِگابایت (به انگلیسی: Megabyte) یا MB، یکای اطلاعات و ذخیرسازی در رایانه است. این واژه از پیشوند مگا و کلمه بایت تشکیل شدهاست. به طور کلی دو تعریف از مِگابایت موجود است. در تعریف نخست منظور از مِگابایت ۲۲۰ بایت یا ۱٬۰۴۸٬۵۷۶ بایت میباشد. این تعریف عموماً در مورد میزان فضای ذخیرهسازی دادهها در رایانه به کار میرود. در این تعریف یک مِگابایت را مبیبایت (به انگلیسی: en: mebibyte) نیز میخوانند. در تعریف دوم از واحد سیستم استاندارد بینالمللی واحدها مِگا استفاده میشود. پس بدین شکل یک مگابایت برابر یک میلیون بایت است. این تعریف مورد تایید SI و IEC است و اکثر سازندگان ادوات سختافزاری ذخیرهسازی داده از آن استفاده میکنند. در تعریف سوم که بسیار نادرتر است مِگابایت را کیلو کیلوبایت (کیلوی اول معادل ۱۰۰۰) فرض کرده و برابر ۲۱۰ × ۱۰۳ یا ۱٬۰۲۴٬۰۰۰ بایت میگیرند.
Pictogram voting comment.svg توضیح:: اختلاف اندازه داده در تعریف دوم و سوم یکی از مشکلات رایج در کامپیوتر میباشد. برای مثال یک فروشنده دیسک سخت میزان فضای دیسک خود را ۱۰۰ مگابایت (بنا بر تعریف دوم) عنوان میکند، در صورتی که رایانه این میزان را کمتر نشان میدهد (بنا بر تعریف سوم).
گاهی این واحد را با سرواژهٔ MB (که نباید با Mb سرواژه برای مگابیت اشتباه شود) و گاه به شکل خلاصه شدهٔ «مِگ» (meg) نیز میخوانند.
نمونه کاربرد
بسته به نوع قالببندی حافظه، یک مگابایت میتواند تقریبا فضای حافظه لازم برای ذخیرهسازی موارد زیر باشد:
یک عکس ۱۰۲۴ * ۱۰۲۴ پیکسل در قالب فایل bmp
یک دقیقه موسیقی با نرخ ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه با قالب فایل mp3
شش ثانیه از موسیقی فشردهنشده روی سیدی
حجم تقریبی یک کتاب به زبان انگلیسی، فقط متن (۵۰۰ صفحه، هر صفحه ۲۰۰۰ کاراکتر)
گیگابایت (یکا)
گیگابایت (به انگلیسی: Gigabyte) یا GB، یکای اطلاعات و ذخیرهسازی در رایانه است. این واژه از پیشوند گیگا و کلمهٔ بایت تشکیل شدهاست. این واژه به معنای یک میلیارد بایت یا ۱۰۹ بایت میباشد، اما در محاسبات که بایت بر حسب توانی از دو محاسبه میشود، یک میلیارد بایت معادل ۲۳۰ و یا ۱،۰۷۳،۷۴۱،۸۲۴ بایت میباشد. هر گیگابایت برابر ۱۰۲۴ مگابایت است، به عبارتی هر گیگابایت برابر ۲۱۰ مگابایت است.
کاربرد هر یک از این دو تعریف بستگی به کاربرد آن دارد. بدین صورت که برای بیان گنجایش حافظه دیسک سخت و حجم دادههای انتقال در مخابرات و شبکههای رایانهای از توان ۱۰ ولی برای بیان ظرفیت حافظه تصادفی رایانه (به انگلیسی: RAM) از توان دودویی آن استفاده میشود. از دیدگاه تاریخی، اولین بار انجمن مهندسان برق و الکترونیک (به انگلیسی: IEEE) این مقیاس را برای توان کلیدخانهها (به انگلیسی: Switchgear) تعریف کردند. اما در سال ۲۰۰۸ میلادی توصیه کمیته الکتروتکنیکی بینالمللی (به انگلیسی: ICE) را برای استفاده از آن به عنوان در سیستم یکای متریک پذیرفتند.
نمونههای کاربرد
یک ساعت ویدیوی SDTV با نرخ ۲/۲ مگابیت بر ثانیه
هفت دقیقه ویدیوی HDTV با نرخ ۱۹/۳۹ مگابیت بر ثانیه
۱۱۴ دقیقه موسیقی با کیفیت لوح فشرده صوتی با نرخ ۱/۴ مگابیت بر ثانیه
یک DVD-R میتواند تا ۴/۷ گیگابایت داده در خود نگاه دارد
یک دیسک بلو ری دولایه تا ۵۰ گیگابایت داده ضبط میکند
ترابایت
ترابایت (به انگلیسی: Terabyte) یا TB، یکای اطلاعات و ذخیرهسازی در رایانه است. این واژه از پیشوند ترا و کلمهٔ بایت تشکیل شدهاست. هر ترابایت برابر ۱۰۲۴ گیگابایت است. به عبارتی هر ترابایت برابر ۲۱۰ گیگابایت است .
بخش فناوری ذخیرهٔ اطلاعات شرکت هیتاچی در سال ۲۰۰۷ اولین دیسک سخت درونی ۱ ترابایتی جهان را معرفی کرد. این دیسک سخت که به نام DESK STAR 7K1000 معرفی شدهبود، در نمایشگاه محصولات الکترونیکی لاس وگاس در معرض دید عموم قرار گرفتهبود.
پتابایت
یک پتابایت (به انگلیسی: Petabyte) یک واحد از اطلاعات است که برابر یک کادریلیون بایت، یا ۱۰۲۴ ترابایت است. کوتاه شده آن (PB) میباشد.
استفاده از پتابایت
آرشیو اینترنت شامل حدود ۲۰۰۰ پتابایت اطلاعات است.
اگزابایت
اگزابایت (به انگلیسی: Exabyte) یک واحد از اطلاعات که برابر ۱۰۲۴ پتابایت است. کوتاه شده آن (EB) میباشد. این واژه تشکیل شده از پیشوند اگزا و کلمه بایت. پیشوند اگزا به معنای ۱۰ به توان ۱۸ بایت میباشد، اما در محاسبات که بایت بر حسب توانی از دو محاسبه میشود، یک اگزابایت معادل ۲ به توان ۶۰ بایت است.
زتابایت
زتابایت (به انگلیسی: Zettabyte) یک واحد از اطلاعات که برابر ۱۰۲۴ اکزابایت است. کوتاه شده آن (ZB) میباشد.
یوتابایت
یوتابایت (به انگلیسی: Yottabyte) کوتاه شده آن (YB)میباشد. هر یوتابایت برابر با ۱۰۲۴ زتابایت میباشد.
سوتابایت
سوتابایت (به انگلیسی: Sottabyte) کوتاه شده آن (SB)میباشد. هر سوتابایت برابر با ۱۰۲۴ یوتابایت میباشد.
کیبیبایت
کیبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی کیبی به معنی ۲۱۰ میباشد در نتیجه یک کیبیبایت، ۱۰۲۴ بایت خواهد بود. علامت کیبیبایت، KiB است.
این واحد در سال ۱۹۹۸ توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. کیبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین کیلوبایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۲۴ بایت است، شود چرا که با معنی کیلو در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
معنی
۱ کیبیبایت = ۲۱۰ بایت = ۱۰۲۴ بایت
پیشوند کیبی یک تکواژ چندوجهی میباشد که از واژگان کیلو (هزار) و باینری (دودویی) مشتق شده است. با وجود اینکه در پیشوندهای اسآی، برای کیلو از حرف کوچک کا استفاده میکنند (k)، در کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی از حرف بزرگ استفاده میکند(K).
مبیبایت
مبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی مبی به معنی ۲۲۰ میباشد در نتیجه یک مبیبایت، ۱٬۰۴۸٬۵۷۶ بایت خواهد بود. علامت مبیبایت، MiB است.
این واحد در سال ۱۹۹۸ توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. مبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین مگابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۶ بایت است، شود چرا که با معنی مگا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
گیبیبایت
گیبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی گیبی به معنی ۲۳۰ میباشد در نتیجه یک گیبیبایت، ۱٬۰۷۳٬۷۴۱٬۸۲۴ بایت خواهد بود. علامت گیبیبایت، GiB است.
این واحد توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. گیبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین گیگابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۹ بایت است، شود چرا که با معنی گیگا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
تبیبایت
تبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی تبی به معنی ۲۴۰ میباشد در نتیجه یک تبیبایت، ۱٬۰۹۹٬۵۱۱٬۶۲۷٬۷۷۶ بایت خواهد بود. علامت تبیبایت، TiB است.
این واحد توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. تبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین ترابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۱۲ بایت است، شود چرا که با معنی ترا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
پبیبایت
پبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی پبی به معنی ۲۵۰ میباشد در نتیجه یک پبیبایت، ۱٬۱۲۵٬۸۹۹٬۹۰۶٬۸۴۲٬۶۲۴ بایت خواهد بود. علامت پبیبایت، PiB است.
این واحد توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. پبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین پتابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۱۵ بایت است، شود چرا که با معنی پتا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
معنی
پیشوند پبی یک تکواژ چندوجهی میباشد که از واژگان پتا (کادریلیون) و باینری (دودویی) مشتق شده است.
اگزبیبایت
اگزبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی اگزبی به معنی ۲۶۰ میباشد در نتیجه یک اگزبیبایت، ۱٬۱۵۲٬۹۲۱٬۵۰۴٬۶۰۶٬۸۴۶٬۹۷۶ بایت خواهد بود. علامت اگزبیبایت، EiB است.
این واحد توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. اگزبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین اگزابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۱۸ بایت است، شود چرا که با معنی اگزا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
زبیبایت
زبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی زبی به معنی ۲۷۰ میباشد در نتیجه یک زبیبایت، ۱٬۱۸۰٬۵۹۱٬۶۲۰٬۷۱۷٬۴۱۱٬۳۰۳٬۴۲۴ بایت خواهد بود. علامت زبیبایت، ZiB است.
این واحد در سال ۲۰۰۵ توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. زبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین زتابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۲۱ بایت است، شود چرا که با معنی زتا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
یوبیبایت
یوبیبایت یک ضریبی از واحد بایت است که برای مقادیر دیجیتالی اطلاعات استفاده میشود. پیشوندهای دودویی یوبی به معنی ۲۸۰ میباشد در نتیجه یک یوبیبایت، ۱٬۲۰۸٬۹۲۵٬۸۱۹٬۶۱۴٬۶۲۹٬۱۷۴٬۷۰۶٬۱۷۶ بایت خواهد بود. علامت یوبیبایت، YiB است.
این واحد در سال ۲۰۰۵ توسط کمیسیون الکتروتکنیکی بینالمللی (آیئیسی) ثبت شد و از طرف تمامی سازمانهای اصلی مورد قبول واقع گردید. یوبیبایت طراحی شده بود تا جایگزین یوتابایت، که در علوم رایانه به معنی ۱۰۲۴ بایت است، شود چرا که با معنی یوتا در دستگاه بینالمللی یکاها مغایرت دارد.
وبگاه
وبگاه،تارگاه ، تارنما، سایت یا وبسایت مجموعهای از صفحات وب است که دارای یک دامنه اینترنتی یا زیردامنه اینترنتی مشترکاند و به صورت مجموعهای از صفحات مرتبط که دادههایی نظیر متن، صدا، تصویر و فیلم، روی آن ها ارائه میشود، روی تار جهانگستر شبکهٔ اینترنت قرار میگیرد.

صفحهٔ وب سندی است که معمولاً به صورت اچتیامال نوشته میشود و همواره با استفاده از پروتکل اچتیتیپی میتوان به آن دسترسی پیدا کرد. پروتکل اچتیتیپی اطلاعات را از کارساز وبگاه به مرورگر وب کاربر منتقل میکند تا این اطلاعات برای کاربر نمایش داده شوند.
همهٔ وبگاهها در کنار هم یک تار جهانگستر بزرگ از اطلاعات را درست میکنند.
دسترسی به صفحات وبگاه از طریق یک ریشهٔ مشترک یوآرال با نام صفحه اصلی امکان پذیر است که این صفحهٔ اصلی از لحاظ فیزیکی روی همان کارساز قرار میگیرد. یوآرالهای صفحات آنها را به صورت هرمی سازماندهی میکنند اگرچه ابرپیوندهای موجود میانشان تعیین میکنند که چگونه کاربر اطلاعات را ببینند و چگونه ترافیک وب، بین بخشهای مختلف وبگاه پخش شود.
برای دسترسی به اطلاعات برخی از سایتهای وب میبایست حق اشتراک داشته باشید. از میان وبگاههایی که برای ورود به آنها به اشتراک نیاز دارید، میتوان به وبگاههای پورنوگرافی اینترنتی، بخشهایی از وبگاههای خبری، وبگاههای بازی، میزگردهای اینترنتی، خدمات رایانامه، وب و سایتهای ارایهکنندهٔ دادههای بلادرنگ بهابازار اشاره کرد.
مرور
وبگاه میتواند محصول تلاش یک فرد یا یک گروه باشد که با هدف خاصی تهیه میشود. هر وبگاه میتواند ابرپیوندهایی به بقیهٔ وبگاهها داشتهباشد و بنابراین گاهی اوقات کاربر نمیتواند میان سایتهای مختلف تمایز آشکاری قایل شود.
وبگاهها را به زبان اچتیامال مینویسند و یا پس از آنکه در زبان دیگری نوشته میشوند به زبان اچتیامال تبدیلشان میکنند و دسترسی به آنها از طریق یک نرمافزار با نام مرورگر وب یا مشتری HTTP امکانپذیر است. دسترسی به وبگاهها از طریق رایانههای موجود روی شبکهٔ اینترنت یا وسایل مرتبط با اینترنت شامل رایانههای رومیزی، رایانههای کیفی و روپایی، رایانههای دستیار (PDA) و تلفنهای همراه امکانپذیر است.
یک سامانهٔ رایانهای که با عنوان کارساز وب و همچنین سرور HTTP شناخته میشود میزبان وبگاه است. اصطلاحات سرور وب و HTTP میتوانند به نرمافزاری اشاره کنند که روی این سامانههای رایانهای اجرا میشوند و دادههای مربوط به صفحات وب را بازیابی میکنند، و در مقابل درخواست کاربران وبگاه، اطلاعات را تحویل میدهند. کارساز اچتیتیپی آپاچی معروفترین نرمافزار کارساز وب موجود است. بر اساس آمارهای نتکرفت و همچنین IIS از شرکت ماکروسافت هم کاربرد بسیار زیادی دارد.
وبگاه ایستا، وبگاهی است که اطلاعات آن به ندرت تغییر میکنند و تغییر اندک اطلاعات در آن با نرمافزارهای ویرایش شخصی صورت میگیرد. نرمافزارهای ویرایشگر مهم که کاربرد شخصی فراوانی دارند عبارت اند از:
ویرایشگرهای متن مانند Notepad یا برنامههای ویرایشگر متنی که درشان میتوان پروندهٔ HTML را مستقیماً ویراست.
ویرایشگرهای چاپنما (WYSIWYG) مانند Microsoft FrontPage و Macromedia Dreamweaver که در آنها اطلاعات سایت را یک واسط GUI میویراید و پروندهٔ HTML با نرمافزار ویرایشگر خودکار تولید میشود.
ویرایشگرهای الگومحور مانند Rapidweaver و iWeb که به کاربران اجازه میدهند به سرعت حتی بدون هیچ آشنایی با HTML و تنها با انتخاب الگوی مورد نظر خود از میان الگوهای موجود، سایت وب مورد نظرشان را ایجاد کرده و آنرا روی سرور وب قرار دهند. افزودن رنگ و تصویر و متن به الگو با استفاده از یک نشر رومیزی (DTP) صورت میگیرد که در این صورت نیازی به آشنایی با کد HTML وجود ندارد.
وبگاه پویا وبگاهی است که دایماً با کاربران اطلاعات دادوستد میکند و اطلاعاتش به سرعت تغییر میکند. ارتباط با کاربر با متغیرهای پایگاه داده مانند متغیرهای نشست، متغیرهای بخش سرور (دادههای محیطی و...) یا کوکیهای HTTP صورت میپذیرد و گاهی هم این ارتباط به مستقیماً رخ میدهد(مثلا از راه حرکت نشانگر موشواره بر روی برخی قسمتهای صفحه). هنگامی که وبگاه درخواست کاربر برای اتصال به یک صفحه را دریافت میکند، صفحه مورد نظر به خودکار توسط نرمافزار از انبار ذخیرهٔ موجود برداشته میشود و فرد میتواند به اطلاعات دست یابد. مثلاً وبگاه میتواند وضعیت ارتباط فعلی بین کاربر و گفتوگو را نشان دهد، وضعیت جدید را نمایش دهد و یا اطلاعات شخصی کاربر را در اختیار وی بگذارد.
سامانههای نرمافزاری تنوع بسیار زیادی دارند و از میان آنها میتوان به صفحات کارساز فعال (ASP)، صفحات کارساز جاوا (JSP) و زبان برنامه نویسی ابرمتنپرداز (PHP) اشاره کرد که در تولید وبسایتهای پویا کاربرد بسیاری دارند. ممکن است اطلاعات وبگاه از یک یا چند دادگان بازیابی شوند و یا در بازیابی آنها از فناوریهای گسترشپذیرنویسی (XML) محور مانند چکیدهٔ وبگاه (RSS) استفاده کنیم. محتویات ایستا را میتوان پویا تولید کرد، که این فراوری اطلاعات میتواند موقتی بوده یا بر اساس وقوع رخداد خاصی صورت پذیرد. در این صورت برای استفاده از موتار پویای اختصاص یافته به هر کاربر یا هر اتصال کارآیی سامانه کاهش نمییابد.
اپلتها میتوانند تواناییهای مرورگرهای وب را بیفزایند و از آنها برای نمایش «محتویات فعال» استفاده کنند. از میان این نرمافزارها میتوان به Flash یا اپلتهای نوشته شده به زبان جاوا اشاره کرد. زبانهای ابرمتننویسی پویا(DHTML) در بهروزآوری بی درنگ صفحات وب کاربرد زیادی دارند (در صورت استفاده از این فن، برای اعمال تغییرات به اطلاعات موجود لازم نیست به بارگذاری بپردازید)، که در آنها از الگوی شیءگرای سند(DOM) و جاوااسکرپیت استفاده شدهاست، که در مرورگرهای نوین وب به صورت پیشساخته دیده میشوند.
شیوهٔ نگارش و گویش
«وب» فارسی نیست و شکل مختصر عبارت «وب (تار) جهانگستر» است. البته فرهنگستان فارسی واژهٔ وب را به عنوان واژهٔ دخیل پذیرفتهاست و تارنما جایش را به وبگاه دادهاست. به هر حال ممکن است تا یکنواخت شدن شیوه نگارش این کلمه مدت زمان زیادی طول بکشد. این اختلاف دیدگاه در مورد مشتقات این کلمه مانند «وبنوشت»/«وبنوشت» نیز وجود دارد. در مطبوعات و گفتاری مردم از «وبسایت» و «سایت» به عنوان شیوه نگارش مطلوب یاد شدهاست. همچنین در برخی جاها از ترکیبات لفظ «پایگاه» مانند «پایگاه اینترنتی» استفاده میکنند.برخی اوقات به آن تارنما هم گفته می شود.
انواع وبگاهها
وبگاههای گوناگون با محتویات و کاربردهای مختلف بر روی اینترنت به چشم میخورند که در طبقهبندی آنها روشهای متعددی وجود دارد. برخی از این طبقه بندیها عبارتند از:
وبگاههای وابسته: یک درگاه وب که علاوه بر CMS خود، اطلاعات بقیهٔ ارایهدهندگان خدمات را به ازای دریافت مبلغی در اختیار کاربران قرار میدهند. معمولاً سه ارتباط اصلی قابل تصور است. موسسات وابسته مانند cj.com، دفترهای تبلیغاتی همچون ebay.com و مصرفکنندگان مثل یاهو.
وبگاههای بایگانی: که در نگهداری از اطلاعات با ارزش کاربرد دارند. برای نمونه: Internet Archive که از سال ۱۹۹۶ میلیاردها وبصفحهٔ کهنه (و نو) را در خود جای دادهاست و Google Groups که تا اوایل سال ۲۰۰۵ بیش از هشتصدوپنجاهوچهارمیلیون پیام فرستاده به گروههای بحث و خبر شبکهٔ کاربران را در خود اندوختهاست.
وب نوشت دهنده ها: وبگاههایی اند که درشان افراد اطلاعات روزانهٔ خود را نگهداری میکنند و گاهی هم میزگردهای مختلف را دربرمیگیرند. برای مثال میتوان به blogger.com و wordpress.com اشاره کرد.
وبگاههای میزبانیهاست:میزبانی وب یا وب هُستینگ (به انگلیسی: Web Hosting) به مفهوم فراهم ساختن فضایی است که کاربر میتواند فایلهای وبگاه خود را در آن قرار دهد.
وبگاه بازرگانی: که در بهبود خدمات یا رونق بازرگانی کاربرد دارند.
وبگاه تجاری یا سایت تجارت الکترونیک: که برای خرید کاملاً مورد استفاده قرار میگیرد، مانند: amazon.com
وبگاه ارتباطییا شبکه اجتماعی: وبگاهی که در آن افراد با علایق مشترک به دادوستد اطلاعات میپردازند، معمولاً از طریق گفتگو یا بردهای پیام، برای مثال:مایاسپیس.
وبگاههای دادگان: وبگاهی که کاربرد اصلیاش در جستوجو و نمایش محتویات پایگاههای داده خاص مانند IMDB(بانک اطلاعات اینترنتی فیلمها).
وبگاه نرمافزارسازی: سایتی که هدفش ارایهٔ اطلاعات و منابع مربوط به تولید نرمافزار، مهندسی نرمافزار، طراحی وب و مواردی از این قبیل است.
وبگاه راهنمای دادگان: سایتی که حاوی مطالب مختلفی است که به صورت منظم طبقهبندی شدهاست مانند راهنمای یاهو، راهنمای گوگل.
وبگاههای دریافت: مشخصاً در دانلودکردن اطلاعات مثلاً نرمافزارها،آهنگ ها نسخههای نمایشی بازیها یا پسزمینههای رایانهای کاربرد دارند که معمولا در کشور هایی که قانون کپی رایت را رعایت می کنند و به آن اهمیت می دهند این سایت ها غیر مجاز هستند و با آن ها برخورد قانونی می شود.ولی کشور هایی مانند ایران،سایت های دانلود بسیاری دارند.
وبگاههای استخدامی: به کارفرمایان این امکان را میدهند که نیازهای کاری خود را با اینترنت در اختیار کاربران بنهند. فرد جویای کار هم میتواند برگهٔ درخواست همکاری را پر کرده و یا اطلاعات شخصی خود را در اختیار کارفرما بگذارد.
وبگاه بازی: سایتی که افراد با مراجعه به آن همانند مراجعه به «زمین بازی» به بازی میپردازند مانند pogo.com.
وبگاههای دامنهٔ جغرافیایی: به نامهای دامنهای اشاره دارد که مشابه نامهای مناطق جغرافیایی هستند مانند شهرها و کشورها برای مثال Richmond.com با آدرس اینترنتی www.richmond.com نام دامنهٔ جغرافیایی ریچموند در ایالت ویرجینا است.
وبگاه،تارگاه ، تارنما، سایت یا وبسایت مجموعهای از صفحات وب است که دارای یک دامنه اینترنتی یا زیردامنه اینترنتی مشترکاند و به صورت مجموعهای از صفحات مرتبط که دادههایی نظیر متن، صدا، تصویر و فیلم، روی آن ها ارائه میشود، روی تار جهانگستر شبکهٔ اینترنت قرار میگیرد.

صفحهٔ وب سندی است که معمولاً به صورت اچتیامال نوشته میشود و همواره با استفاده از پروتکل اچتیتیپی میتوان به آن دسترسی پیدا کرد. پروتکل اچتیتیپی اطلاعات را از کارساز وبگاه به مرورگر وب کاربر منتقل میکند تا این اطلاعات برای کاربر نمایش داده شوند.
همهٔ وبگاهها در کنار هم یک تار جهانگستر بزرگ از اطلاعات را درست میکنند.
دسترسی به صفحات وبگاه از طریق یک ریشهٔ مشترک یوآرال با نام صفحه اصلی امکان پذیر است که این صفحهٔ اصلی از لحاظ فیزیکی روی همان کارساز قرار میگیرد. یوآرالهای صفحات آنها را به صورت هرمی سازماندهی میکنند اگرچه ابرپیوندهای موجود میانشان تعیین میکنند که چگونه کاربر اطلاعات را ببینند و چگونه ترافیک وب، بین بخشهای مختلف وبگاه پخش شود.
برای دسترسی به اطلاعات برخی از سایتهای وب میبایست حق اشتراک داشته باشید. از میان وبگاههایی که برای ورود به آنها به اشتراک نیاز دارید، میتوان به وبگاههای پورنوگرافی اینترنتی، بخشهایی از وبگاههای خبری، وبگاههای بازی، میزگردهای اینترنتی، خدمات رایانامه، وب و سایتهای ارایهکنندهٔ دادههای بلادرنگ بهابازار اشاره کرد.
مرور
وبگاه میتواند محصول تلاش یک فرد یا یک گروه باشد که با هدف خاصی تهیه میشود. هر وبگاه میتواند ابرپیوندهایی به بقیهٔ وبگاهها داشتهباشد و بنابراین گاهی اوقات کاربر نمیتواند میان سایتهای مختلف تمایز آشکاری قایل شود.
وبگاهها را به زبان اچتیامال مینویسند و یا پس از آنکه در زبان دیگری نوشته میشوند به زبان اچتیامال تبدیلشان میکنند و دسترسی به آنها از طریق یک نرمافزار با نام مرورگر وب یا مشتری HTTP امکانپذیر است. دسترسی به وبگاهها از طریق رایانههای موجود روی شبکهٔ اینترنت یا وسایل مرتبط با اینترنت شامل رایانههای رومیزی، رایانههای کیفی و روپایی، رایانههای دستیار (PDA) و تلفنهای همراه امکانپذیر است.
یک سامانهٔ رایانهای که با عنوان کارساز وب و همچنین سرور HTTP شناخته میشود میزبان وبگاه است. اصطلاحات سرور وب و HTTP میتوانند به نرمافزاری اشاره کنند که روی این سامانههای رایانهای اجرا میشوند و دادههای مربوط به صفحات وب را بازیابی میکنند، و در مقابل درخواست کاربران وبگاه، اطلاعات را تحویل میدهند. کارساز اچتیتیپی آپاچی معروفترین نرمافزار کارساز وب موجود است. بر اساس آمارهای نتکرفت و همچنین IIS از شرکت ماکروسافت هم کاربرد بسیار زیادی دارد.
وبگاه ایستا، وبگاهی است که اطلاعات آن به ندرت تغییر میکنند و تغییر اندک اطلاعات در آن با نرمافزارهای ویرایش شخصی صورت میگیرد. نرمافزارهای ویرایشگر مهم که کاربرد شخصی فراوانی دارند عبارت اند از:
ویرایشگرهای متن مانند Notepad یا برنامههای ویرایشگر متنی که درشان میتوان پروندهٔ HTML را مستقیماً ویراست.
ویرایشگرهای چاپنما (WYSIWYG) مانند Microsoft FrontPage و Macromedia Dreamweaver که در آنها اطلاعات سایت را یک واسط GUI میویراید و پروندهٔ HTML با نرمافزار ویرایشگر خودکار تولید میشود.
ویرایشگرهای الگومحور مانند Rapidweaver و iWeb که به کاربران اجازه میدهند به سرعت حتی بدون هیچ آشنایی با HTML و تنها با انتخاب الگوی مورد نظر خود از میان الگوهای موجود، سایت وب مورد نظرشان را ایجاد کرده و آنرا روی سرور وب قرار دهند. افزودن رنگ و تصویر و متن به الگو با استفاده از یک نشر رومیزی (DTP) صورت میگیرد که در این صورت نیازی به آشنایی با کد HTML وجود ندارد.
وبگاه پویا وبگاهی است که دایماً با کاربران اطلاعات دادوستد میکند و اطلاعاتش به سرعت تغییر میکند. ارتباط با کاربر با متغیرهای پایگاه داده مانند متغیرهای نشست، متغیرهای بخش سرور (دادههای محیطی و...) یا کوکیهای HTTP صورت میپذیرد و گاهی هم این ارتباط به مستقیماً رخ میدهد(مثلا از راه حرکت نشانگر موشواره بر روی برخی قسمتهای صفحه). هنگامی که وبگاه درخواست کاربر برای اتصال به یک صفحه را دریافت میکند، صفحه مورد نظر به خودکار توسط نرمافزار از انبار ذخیرهٔ موجود برداشته میشود و فرد میتواند به اطلاعات دست یابد. مثلاً وبگاه میتواند وضعیت ارتباط فعلی بین کاربر و گفتوگو را نشان دهد، وضعیت جدید را نمایش دهد و یا اطلاعات شخصی کاربر را در اختیار وی بگذارد.
سامانههای نرمافزاری تنوع بسیار زیادی دارند و از میان آنها میتوان به صفحات کارساز فعال (ASP)، صفحات کارساز جاوا (JSP) و زبان برنامه نویسی ابرمتنپرداز (PHP) اشاره کرد که در تولید وبسایتهای پویا کاربرد بسیاری دارند. ممکن است اطلاعات وبگاه از یک یا چند دادگان بازیابی شوند و یا در بازیابی آنها از فناوریهای گسترشپذیرنویسی (XML) محور مانند چکیدهٔ وبگاه (RSS) استفاده کنیم. محتویات ایستا را میتوان پویا تولید کرد، که این فراوری اطلاعات میتواند موقتی بوده یا بر اساس وقوع رخداد خاصی صورت پذیرد. در این صورت برای استفاده از موتار پویای اختصاص یافته به هر کاربر یا هر اتصال کارآیی سامانه کاهش نمییابد.
اپلتها میتوانند تواناییهای مرورگرهای وب را بیفزایند و از آنها برای نمایش «محتویات فعال» استفاده کنند. از میان این نرمافزارها میتوان به Flash یا اپلتهای نوشته شده به زبان جاوا اشاره کرد. زبانهای ابرمتننویسی پویا(DHTML) در بهروزآوری بی درنگ صفحات وب کاربرد زیادی دارند (در صورت استفاده از این فن، برای اعمال تغییرات به اطلاعات موجود لازم نیست به بارگذاری بپردازید)، که در آنها از الگوی شیءگرای سند(DOM) و جاوااسکرپیت استفاده شدهاست، که در مرورگرهای نوین وب به صورت پیشساخته دیده میشوند.
شیوهٔ نگارش و گویش
«وب» فارسی نیست و شکل مختصر عبارت «وب (تار) جهانگستر» است. البته فرهنگستان فارسی واژهٔ وب را به عنوان واژهٔ دخیل پذیرفتهاست و تارنما جایش را به وبگاه دادهاست. به هر حال ممکن است تا یکنواخت شدن شیوه نگارش این کلمه مدت زمان زیادی طول بکشد. این اختلاف دیدگاه در مورد مشتقات این کلمه مانند «وبنوشت»/«وبنوشت» نیز وجود دارد. در مطبوعات و گفتاری مردم از «وبسایت» و «سایت» به عنوان شیوه نگارش مطلوب یاد شدهاست. همچنین در برخی جاها از ترکیبات لفظ «پایگاه» مانند «پایگاه اینترنتی» استفاده میکنند.برخی اوقات به آن تارنما هم گفته می شود.
انواع وبگاهها
وبگاههای گوناگون با محتویات و کاربردهای مختلف بر روی اینترنت به چشم میخورند که در طبقهبندی آنها روشهای متعددی وجود دارد. برخی از این طبقه بندیها عبارتند از:
وبگاههای وابسته: یک درگاه وب که علاوه بر CMS خود، اطلاعات بقیهٔ ارایهدهندگان خدمات را به ازای دریافت مبلغی در اختیار کاربران قرار میدهند. معمولاً سه ارتباط اصلی قابل تصور است. موسسات وابسته مانند cj.com، دفترهای تبلیغاتی همچون ebay.com و مصرفکنندگان مثل یاهو.
وبگاههای بایگانی: که در نگهداری از اطلاعات با ارزش کاربرد دارند. برای نمونه: Internet Archive که از سال ۱۹۹۶ میلیاردها وبصفحهٔ کهنه (و نو) را در خود جای دادهاست و Google Groups که تا اوایل سال ۲۰۰۵ بیش از هشتصدوپنجاهوچهارمیلیون پیام فرستاده به گروههای بحث و خبر شبکهٔ کاربران را در خود اندوختهاست.
وب نوشت دهنده ها: وبگاههایی اند که درشان افراد اطلاعات روزانهٔ خود را نگهداری میکنند و گاهی هم میزگردهای مختلف را دربرمیگیرند. برای مثال میتوان به blogger.com و wordpress.com اشاره کرد.
وبگاههای میزبانیهاست:میزبانی وب یا وب هُستینگ (به انگلیسی: Web Hosting) به مفهوم فراهم ساختن فضایی است که کاربر میتواند فایلهای وبگاه خود را در آن قرار دهد.
وبگاه بازرگانی: که در بهبود خدمات یا رونق بازرگانی کاربرد دارند.
وبگاه تجاری یا سایت تجارت الکترونیک: که برای خرید کاملاً مورد استفاده قرار میگیرد، مانند: amazon.com
وبگاه ارتباطییا شبکه اجتماعی: وبگاهی که در آن افراد با علایق مشترک به دادوستد اطلاعات میپردازند، معمولاً از طریق گفتگو یا بردهای پیام، برای مثال:مایاسپیس.
وبگاههای دادگان: وبگاهی که کاربرد اصلیاش در جستوجو و نمایش محتویات پایگاههای داده خاص مانند IMDB(بانک اطلاعات اینترنتی فیلمها).
وبگاه نرمافزارسازی: سایتی که هدفش ارایهٔ اطلاعات و منابع مربوط به تولید نرمافزار، مهندسی نرمافزار، طراحی وب و مواردی از این قبیل است.
وبگاه راهنمای دادگان: سایتی که حاوی مطالب مختلفی است که به صورت منظم طبقهبندی شدهاست مانند راهنمای یاهو، راهنمای گوگل.
وبگاههای دریافت: مشخصاً در دانلودکردن اطلاعات مثلاً نرمافزارها،آهنگ ها نسخههای نمایشی بازیها یا پسزمینههای رایانهای کاربرد دارند که معمولا در کشور هایی که قانون کپی رایت را رعایت می کنند و به آن اهمیت می دهند این سایت ها غیر مجاز هستند و با آن ها برخورد قانونی می شود.ولی کشور هایی مانند ایران،سایت های دانلود بسیاری دارند.
وبگاههای استخدامی: به کارفرمایان این امکان را میدهند که نیازهای کاری خود را با اینترنت در اختیار کاربران بنهند. فرد جویای کار هم میتواند برگهٔ درخواست همکاری را پر کرده و یا اطلاعات شخصی خود را در اختیار کارفرما بگذارد.
وبگاه بازی: سایتی که افراد با مراجعه به آن همانند مراجعه به «زمین بازی» به بازی میپردازند مانند pogo.com.
وبگاههای دامنهٔ جغرافیایی: به نامهای دامنهای اشاره دارد که مشابه نامهای مناطق جغرافیایی هستند مانند شهرها و کشورها برای مثال Richmond.com با آدرس اینترنتی www.richmond.com نام دامنهٔ جغرافیایی ریچموند در ایالت ویرجینا است.
ساعت : 4:18 am | نویسنده : admin
|
مطلب بعدی